39:89
89
IN
IEREMIAM.
CAP.
XXXIV.
90
quum
ingressi
essent
rectum
iter,
et
quum
retraxissent,
est
allusio
in
verbis
niti"
et
)2W\
retraxerunt,
vel
reverti
fecerunt
servos
et
ancillas
quos
dimiserant
liberos,
et
subegerunt
in
servos
et
ancillas.
Non
dubium
est
quin
aliquid
coloris
obtenderint
Iudaei
quum
ita
retraherent
servos
suos,
et
fraudarent
beneficio
manumissionis.
Sed
Deus
voluit
ipsos
sincere
agere
et
absque
fuco:
Quidquid
ergo
excogitent
astuti
homines
dum
miseros
opprimunt,
et
utcunque
tergiversentur
apud
homines,
Deus
tamen,
cui
placet
integritas,
non
admittit
fucos
illos,
quia
vult
nos
simpliciter
agere
cum
proximis
nostris:
ita
damnatur
coram
ipso
omnis
calliditas.
Iam
sequitur
summa
legationis:
dixerat
quidem
propheta
sermonem
Dei
fuisse
apud
se
depositum,
sed
interposuit
narrationem
hanc,
ut
sciremus
qua
de
causa
Deus
ipsum
miserit
ad
Iudaeos.
Nam
si
ita
exorsus
esset,
Fuit
sermo
ad
Ieremiam
a
Iehovah,
deinde
additum
hoc
fuisset,
Sic
dicit
Iehovah
Deus
Israel,
Ego
pepigi
foedus,
res
fuisset
obscurior.
Oportuit
igitur
historiam
priore
loco
narrari,
quia
hinc
pendebat
legatio
prophetae,
quod
scilicet
Iudaei
addiderant
saevitiae
periurium,
et
ita
venerant
ad
extremum
iniquitatis.
Nunc
ergo
ipsos
cominus
aggreditur
propheta,
et
ita
inducit
Deum
loquentem,
Pepigi
foedus
meum
cum
patribus
vestris
quo
die
eduxi
eos
e
terra
Aegypti,
e
domo
servorem.
Deus
revocat
Iudaeos
ad
legem
suam,
et
quanquam
poterat
iure
mandare
quidquid
visum
esset,
ostendit
tamen
Israelitas
fuisse
obstrictos,
quoniam
eduxerat
eos
e
domo
servorum.
Quis
audeat
sibi
arrogare
dominium
in
alios,
qui
ipse
servus
est?
neque
enim
potest
esse
dominium
ubi
non
est
libertas.
Potest
quispiam
esse
liber
qui
tamen
carebit
servo:
sed
tamen
nemo
potest
esse
dominus
nisi
ipse
liber
sit
:
iam
pronuntiat
Deus
Israelitas
non
fuisse
liberos,
erant
enim
sub
miserrima
servitute
quum
illis
manum
porrexit.
Unde
igitur
Israelitis
libertas?
nempe
ex
gratuita
Dei
misericordia,
qui
eos
manumisit,
hoc
est,
qui
eduxit
a
tyrannide
aegyptiaca.
Hinc
ergo
sequitur,
non
potuisse
aliis
dominari
quum
servi
essent.
Haec
ratio
est
cur
dicat
se
pepigisse
foedus
quo
die
eduxit
ipsos
e
domo
servorum:
quasi
diceret
ipsos
egressos
fuisse
ex
ergastulis
suis,
quia
dignatus
est
ipsos
extrahere.
Adiungit
foedus,
quia
sanctius
eos
devinxit
ad
colendam
humanitatem,
quum
hac
lege
voluit
esse
liberos
ut
non
dominarentur
perpetuo
in
fratres,
sed
tantum
ad
tempus.
Recitat
hic
legem
quae
exstat
apud
Mosen
vigesimo
illo
primo
capite
Exodi,
ut
diximus.
A
fine
ergo
septem
annorum
quisque
dimittet
fratrem
suum
hebraeum,
qui
venditus
tibi
fuerit,
et
qui
servierit
tibi
sex
annis,
dimittes
eum
liberum
abs
te,
hoc
est,
ne
sit
apud
te:
et
non
audierunt
patres
vestri
me,
et
non
inclinarunt
aurem
suam.
Non
dubium
est
quin
amplexi
sint
Israelitae
|