6:633  APPENDICES.  mantur.  Proinde,  suae  cuique  facultatis  conscientia  optima  erit,  meo  iudicio,  hac  in  re  moderatrix.  Qui  se  instructum  hac  animi  magnitudine  agnoscit,  ut  paratus  sit  sustinere  quosvis  impetus,  ne  se  loco  moveat.  Qui  autem  imbecillitatis  suae  conscius  sibi  diffidit,  nec  quidquam  sibi  polliceri  audet,  quin  potius  trepidat  et  eventum  veretur,  sibi  potius  is  consulat,  periculum  praecavendo,  quam  praecoci,  ut  ita  loquar,  fortitudine  se  in  exitium  praecipitet.  Nam  qui  de  infirmitate  sua  monitus  non  fugit,  quum  Deum  tentet,  temeritatis  suae  poenam,  quum  in  rem  praesentem  ventum  est,  merito  luit.  Quamobrem  unumquemque  in  se  descendere  iubeo,  ut  qui  se  apertae  [pag.  121]  confessioni  nondum  aptum  esse  videt,  ab  impiorum  rabie  quantum  potest  se  subducat.  Hac  causa,  qui  exsilium  voluntarium  subierit,  omni  reprehensione  caret.  Secundam  quaestionem  in  duo  membra  divido:  nam  quae  tu  putas  unius  esse  quaestionis,  habent  non  parvum  discrimen.  Prius  membrum  est:  Utrum  qui  vitam  privatam  degunt,  aut  funguntur  eo  munere,  quod  publicam  evangelii  professionem  non  requirat,  dum  ab  idololatria  abstinent,  consilii  sui  rationem  obvio  cuique  reddere  teneantur.  1)  Respondeo,  me  hic  perpetuam  legem  praefigere  non  audere:  video  enim  Christum,  quum  ab  improbis  captiose  interrogaretur,  interdum  vel  tacuisse,  vel  aliud  dixisse,  ut  eorum  insidias  eluderet.  Ita,  si  quis  ambiguis  figuris  suspensos  relinquat  eos,  qui  ipsum  adoriuntur,  non  damno.  Quanquam  nec  semper  debet  id  fieri:  nec  nisi  iusta  de  causa.  Unum  excipio:  ne  huc  spectet  ambiguitas,  ut  consentire  impietati  videaris.  Nam  ut  claram  missae  detestationem  exigere  abs  te  non  audeo,  ita  si  missae  te  interfuisse,  vel  interfuturum  simules,  aut  quoquomodo  eius  religione  te  implicari  annuas,  aut  prae  te  feras  vel  impietatis  consensum,  non  dubito  reprehendere  ac  damnare.  Alterum  membrum:  An  is,  qui  ad  tribunal  impii  iudicis  tractus,  quum  [pag.  122]  nullius  rei  convictus  sit,  confiteri  simpliciter  et  clare  fidem  suam  debeat,  ubi  de  ea  rogatur:  an  satis  habeat  testari,  se  credere  quod  credit  sancta  ecclesia:  et  in  singulis  capitibus  ad  hanc  latebram  confugere.  Quod  si  ulterius  urgeatur,  num  provocare  illi  fas  sit  ad  publicos  sacrae  theologiae  professores,  et  eos  quidem  pios  et  doctos.  Respondeo,  si  universalis  esset  interrogatio,  deliberari  posse,  1)  Sic  omnino  legendum  cum  principe  (1549  et  1550)  et  Gallo  (sont  tenuz).  Gallasius  et  Beza  mendose  scripserunt:  teneant,  quod  etiam  ed.  Barbini  habet.  Stoeriana  et  Amstelodamensis  veram  lectionem  restituerunt.