8:624  se  aliter  de  animae  natura  disseruisse.  Fateor,  ut  nunquam  sibi  consentaneus  est,  in  hac  quoque  parte  diversis  locis  temere  effutire  pugnantes  inter  se  sententias  quales  istae  sunt:  Animas  in  aeris  ambitum  difflari,  pag.  233,  et  sepulcris  teneri  inclusas,  pag.  241.  Item  insitum  [pag.  232]  esse  deitatis  spiritum  animae,  et  tamen  ipsam  esse  vaporem  admodum  fragilem,  qui  in  ambientem  ita  exhalat,  ut  post  mortem  sit  umbra  viventis,  non  vere  res  vivens,  Dialog.  1  pag.  228.  Unde  apparet  qualis  ex  eius  scriptis  nobis  emergat  animae  immortalitas.  Ultimae  clausulae*)  utilis  quidem  esse  posset,  longa  tamen  et  laboriosa  tractatio,  si  de  singulis  capitibus  vellem  iustum  ad  modum  disserere.  In  praesentia  mihi  satis  erit,  testatum  fecisse  lectoribus,  quam  vere  dixerim,  nullam  doctrinae  partem  non  fuisse  impiis  Serveti  commentis  inquinatam.  Dixi  in  libero  arbitrio  Pelagianum  esse.  Ut  crimen  retaliet,  vocat  me  Simonis  magi  discipulum.  Deinde  apostolos  omnesque  vetustos  doctores  ad  sui  erroris  subscriptionem  advocat.  Mihi  non  nova  defensio  quaerenda  est,  quum  liber  meus  ante  annos  decem  editus  adversus  Pighium  putidas1)  omnes  istas  calumnias  luculente  discusserit.  Nam  illic  ex  professo  agenda  fuit  causa,  ad  quam  me  Servetus  revocat.2)  Quam  dextre  fuerim  defunctus,  praedicare  non  est  meum.  Sic  quidem  me  satisfecisse  confido,  ut  verbum  addere  necesse  non  sit.  Nunquam  interea  se  purgabit  Servetus,  quin  Pelagium  nobis  ab  inferis  excitet.  Et  tamen  quod  facturum  me  negaveram,  paucis  verbis  vanitatem  hominis  refutabo.  Quid  de  servo  arbitrio  scripserim,  nunquam  eum  vel  primis  labris  gustasse  inde  patet,  quod,  eo  teste,  servum  arbitrium  esse  colligo,  quia  Deus  agit  in  nobis.  Hoc  axioma  unde  hauserit  nescio.  Mihi  certe  nunquam  venit  in  mentem,  et  a  mea  docendi  ratione  prorsus  alienum  est.  Ipse  interea  ad  suam  deitatem  relabitur,  ut  ostendat  hominem  non  simpliciter  a  Deo  agi:  [pag.  233]  sed  quatenus  Dei  portio  est,  se  ipsum  libera  potestate  agere.  Et  ne  quid  ad  ignorantiae  cumulum  desit,  farraginem  suam  denuo  inculcat  de  generali  inspiratione,  qua  tam  vegetantur  vituli  et  hirci,  adeoque  arbores  et  plantae,3)  quam  illustrantur  humanae  mentes.  En  qua  vindicta  hominem  manumittat  ex  servitute  peccati:  forte  quia  audierat  Romanos  olim  vel  pilei  rotatu,  vel  corpus  ipsum  ter  vertendo,  servis  suis  libertatem  dare  solitos,  huius  caeremoniae  loco  ad  liberandum  hominis  ar-  *)  Scil.  Befutationis  suae  magistratui  oblatae,  vide  supra  pag.  edit.  princ.  122  nostra  552.  1)  de  ces  chiens  matins.  2)  Hoc  comma  deest  in  gallico.  3)  plantes  et  autres  creatures  insensibles.