40:577
577
IN
DANIELEM.
CAP.
II.
578
ludum
Dei,
et
proiici
homines
quasi
pilas.
Sed,
quemadmodum
iam
dixi,
non
mirum
est
homines
qui
perverso
sunt
et
corrupto
ingenio,
ita
in
sinistram
partem
trahere
omnia
Dei
opera.
Quantum
ad
nos
spectat,
teneamus
quod
hic
docet
propheta,
nempe
revolutiones,
ut
loquuntur,
esse
testimonia
potentiae
Dei,
et
quasi
digito
ostendere
gubernari
divinitus
res
humanas.
Nam
alterutrum
sumere
necesse
est,
vel
quod
natura
dominetur
in
rebus
humanis,
vel
quod
fortuna
verset
huc
et
illuc
quae
debebant
habere
aequabilem
cursum.
Quod
ad
naturam
spectat,
aequabilis
esset
ratio,
nisi
Deus
singulari
consilio,
prout
visum
est,
ita
mutaret
vices
temporum.
Et
tamen
philosophi,
qui
summum
imperium
assignant
naturae,
multo
sunt
saniores
reliquis,
qui
statuunt
in
supremo
gradu
fortunam.
Iam
si
admittimus
quod
isti
posteriores
volunt,
nempe
fortunae
temerario
impetu
res
humanas
versari,
unde
ista
fortuna?
Et
si
petimus
ab
ipsis
definitionem,
quid
respondebunt?
Certe
cogentur
fateri
nomen
illud
fortunae
esse
vanum
commentum.
Atqui
neque
Deus,
neque
natura
locum
habebunt
in
vana
et
quasi
versatili
mundi
gubernatione,
dum
sine
ordine
omnia
se
tumultuarie
in
speciem
praecipitant.
Quod
si
conceditur,
certe
Epicuri
doctrina
locum
habebit:
quia
si
Deus
resignat
summum
mundi
imperium,
ita
ut
omnia
temere
sic
versentur,
iam
desinet
esse
Deus.
Verum
in
hac
varietate
potius
manum
suam
exserit
ad
vendicandum
sibi
mundi
imperium.
Meminerimus
ergo
in
tot
mutationibus,
quae
subinde
nobis
occurrunt,
et
quibus
renovatur
quodammodo
mundi
facies,
fulgere
Dei
providentiam,
et
res
non
fluere
aequabili
cursu
:
quia
posset
probabili
coniectura
tunc
adscribi
naturae
quod
unius
Dei
proprium
est.
Deus,
inquam,
sic
mutat
imperia,
et
vices
temporum,
ut
discamus
in
ipsum
respicere.
Si
semper
aequabiliter
sol
oriatur
et
occidat,
vel
saltem
certa
symmetria
quotannis
fluant
sine
adventitia
mutatione
neque
sint
breves
hiberni
dies,
aestivi
autem
longi,
tunc
possemus
colligere
esse
certum
ordinem
naturae:
et
hoc
modo
Deus
quasi
reiiceretur
ab
imperio
suo.
Ubi
autem
non
solum
differunt
hiberni
dies
ab
aestivis:
sed
etiam
non
semper
ver
eandem
temperiem
retinet,
imo
aliquando
est
turbulentum,
vel
nivosum,
aliquando
aequat
aestatem
calore:
deinde
quum
aestates
sunt
tam
variae,
quum
nullus
annus
similis
est
prorsus
alteri,
quum
in
horas
et
momenta
aer
mutatur,
et
coelum
induit
novam
faciem:
quum
ergo
haec
omnia
cernuntur,
quasi
nos
expergefacit
Deus,
ne
ita
torpeamus
in
crasso
nostro
sensu,
et
fingamus
naturam
esse
aliquod
numen,
ita
ut
ipse
privetur
legitimo
honore,
transferatur
ad
nostrum
commentum
quod
merito
sibi
uni
vendicat.
Si
in
rebus
istis
vulgaribus
agnoscere
coguntur
Dei
providentiam,
si
qua
mutatio
contingat
maioris
momenti,
Calvini
opera.
Vol.
XL.
|