47:55  55  IN  EVANGELIUM  IOANNIS  56  mis  fidei  rudimentis,  constat  quam,  infeliciter  scribae  tunc  in  scripturae  lectione  versati  sint.  Non  fuit  certe  unius  hominis  vitium  nescire,  quid  sibi  vellet  regenerationis  gratia,  sed  quum  in  frivolis  argutiis  ae  occuparent  fere  omnes,  quod  in  pietatis  doctrina  praecipuum  est  negligebatur.  Quale  hodie  exemplum  papatus  in  suis  theologis  nobis  praebet.  Nam  quum  tota  vita  se  in  reconditis  speculationibus  fatigent,  quidquid  proprie  ad  cultum  Dei,  ad  salutis  nostrae  fiduciam,  ad  pietatis  exercitia  spectat,  nihilo  illis  notius  est  quam  sutori  vel  bubulco  astrorum  cursus:  imo  sibi  in  exoticis  mysteriis  placentes  genuinam  scripturae  doctrinam  quasi  magistrali  gradu  indignam  ex  professo  contemnunt.  Non  est  ergo  quod  miremur  Nicodemum  hic  velut  ad  festucam  impingere.  Est  enim  haec  iusta  Dei  ultio,  ut  qui  sibi  praestantissimi  ac  summi  videntur  doctores,  quibus  sordet  ac  vilis  est  communis  doctrinae  simplicitas,  in  minutis  articulis  obstupescant.  5.  Nisi  quis  natus  fuerit  ex  aqua.  Locus  hic  varie  expositus  fuit.  Quidam  enim  putarunt  duas  regenerationis  partes  distincte  exprimi,  et  sub  aquae  nomine  veteris  hominis  abnegationem  notari,  per  spiritum  vero  intellexerunt  novam  vitam.  Alii  tacitam  antithesin  subesse  putant,  quasi  aquam  et  spiritum,  pura  scilicet  ac  liquida  elementa,  Christus  terrestri  et  crassae  hominum  naturae  opponat.  Ita  allegorice  hoc  accipiunt  dictum:  quasi  iuberet  Christus  nos  gravem  et  onerosam  carnis  massam  exuere,  et  fieri  aquae  et  aeris  similes,  ut  sursum  tendamus  vel  saltem  non  ita  degravemur  in  terram.  Sed  utraque  opinio  mihi  aliena  videtur  a  Christi  mente.  Chrysostomus,  cui  maior  pars  subscribit,  aquae  nomen  ad  baptismum  refert.  Ita  sensus  esset,  nos  per  baptismum  ingredi  in  regnum  Dei,  quia  illic  nos  spiritus  Dei  regenerat.  Hinc  factum  est,  ut  praecisa  baptismi  necessitas  statueretur  ad  spem  vitae  aeternae.  Atqui,  etiamsi  demus  Christum  hic  loqui  de  baptismo,  non  tamen  sic  urgenda  sunt  verba,  ut  salutem  in  externo  signo  includat,  sed  ideo  potius  aquam  spiritui  adiungit,  quia  sub  illo  visibili  symbolo,  quam  Deus  spiritu  suo  vitae  novitatem  solus  in  nobis  efficit,  testatur  atque  obsignat  Verum  quidem  est,  baptismi  neglectu  arceri  nos  a  salute,  atque  hoc  sensu  necessarium  esse  fateor:  sed  salutis  fiducia  praepostere  sub  signo  includitur.  Quantum  vero  ad  hunc  locum  attinet  nullo  modo  adducor,  ut  Christum  de  baptismo  verba  facere  credam:  hoc  enim  fuisset  intempestivum.  Tenendum  enim  semper  memoria  est  consilium  Christi,  quod  ante  exposuimus:  nempe  quod  Nicodemum  hortari  voluit  ad  vitae  novitatem,  quia  evangelii  capax  non  erat,  donec  alius  homo  esse  inciperet.  Est  igitur  una  et  simplex  sententia,  nos  de  integro  nasci  oportere,  ut  filii  Dei  simus,  atque  huius  secundae  geniturae  spiritum  sanctum  esse  autorem.  Nam  quum