39:55  55  PRAELECTIONES  56  7.  Et  reducam  captivitatem  Iehudah,  et  captivitatem  Israel:  et  aedificabo  eos  sicuti  a  principio.  Verbo  aedificandi  intelligit  Deus  redituros  hac  lege  in  patriam,  ut  illic  securi  maneant.  Et  fuit  valde  necessaria  haec  promissio  quum  undique  obsiderentur  Iudaei  a  suis  hostibus.  Omnes  enim  vicini  in  ipsos  conspiraverant,  et  erant  infestissimi,  ita  ut  non  desinerent  subinde  novas  molestias  illis  facessere,  hac  ratione  aedificationis  fit  mentio:  ac  si  diceret  propheta  prosperitatem  fore  diuturnam,  quia  sic  fundata  erit,  ut  non  labascat,  aut  vacillet  ad  quoslibet  impetus.  Promittit  autem  non  tantum  tribui  Tehudab,  sed  etiam  toti  regno  Israel  liberationem.  Etsi  enim  perquam  exigua  portio  reversa  est,  Deus  tamen  communiter  omnibus  obtulit  beneficium  quod  pollicitus  fuerat:  deinde,  ut  saepius  dictum  fuit,  promissio  haec  extenditur  usque  ad  Christi  adventum.  Deus  enim  non  restringit  gratiam  suam  ad  paucos  annos,  quibus  permissa  fuit  Iudaeis  libertas,  ut  redirent  ab  exsilio  babylonico:  sed  complectitur  simul  aeternam  salutem  quae  ipsos  manebat,  et  cuius  praeludium  erat  reditus  ille.  Nunc  pergamus.  8.  Et  purgabo  eos  ab  omni  iniquitate  eorum,  qua  peccarunt  mihi  (hoc  est,  in  me),  et  ignoscam  omnihus  iniquitatibus  eorum  quibus  peccarunt  in  me,  et  quibus  scelerate  egerunt  contra  me.  Primo  dicit  se  purgaturum  eos  ab  omni  iniquitate:  deinde,  se  propitium  fore  omnibus  iniquitatibus  eorum.  Non  dubium  est,  quin  eandem  sententiam  bis  repetat:  sed  non  est  supervacuus  sermo,  quia  oportuit  Iudaeos  serio  commonefieri  de  tot  sceleribus,  quorum  tametsi  erant  conscii,  tamen  ipsos  non  poenitebat.  Quum  ergo  sibi  delitias  facerent,  propheta  necesse  habuit  ipsos  acriter  pungere,  ut  sentirent  se  dignos  esse  aeterno  interitu,  nisi  succurreret  Dei  misericordia,  et  ea  quidem  non  vulgaris.  Hic  ergo  exaggerat  magnitudinem  scelerum,  ut  commendet  ex  opposito  atque  extollat  misericordiam  Dei.  Per  verbum  mundandi  posset  quispiam  intelligere  regenerationem,  et  esset  hoc  probabile  imperitis,  qui  non  sunt  exercitati  in  lingua:  sed  "into  significat  expiare  proprie.  Ergo  non  ad  regenerationem  pertinet,  sed  potius  ad  veniam:  ideo  dixi  prophetam  eodem  sensu  haec  duo  simul  coniungere,  nempe  quod  Deus  purgabit  ipsos  ab  iniquitate.  Deinde  quod  ignoscet  omnibus  iniquitatibus.  Iam  habemus  causam  cur  propheta  pluribus  verbis  testetur  Deum  fore  misericordem,  ut  populo  remittat  peccata,  quia  scilicet  quum  onerati  essent  multis  sceleribus,  extenuabant  eorum  magnitudinem,  ut  solent  hypocritae.  Nunquam  igitur  pretium  suum  adepta  fuisset  gratia  Dei,  nisi  gravitas  reatus  Iudaeis  ipsis  fuisset  ostensa.  Et  haec  etiam  ratio