9:518  Pluribus  quam  sperabam  naenias  hominis  non  minus  improbi  quam  insulsi  discussas  esse  non  moleste  fero,  si  fructum  quem  spero  ex  meo  labore  percipiant  modesti  et  probi  lectores:  quorum  gratia  taedium  hoc  devoravi,  quum  indignus  esset  maledicus  ullo  responso.  Atque  ut  in  posterum  certius  cognoscat  totus  orbis  quo  iure  ita  violenter  doctrinam  nostram  impetant  turbulenti  homines,  quam  vere  nobis  obiiciant  involucra  et  praestigias,  quam  humaniter  contumeliosis  vocibus  nos  onerent,  brevem  doctrinae  meae  summam  attexere  visum  est:  si  forte  haec  non  minus  vera  et  recta  quam  dilucida  explicatio  ad  aliquos  placandos  valeat.  Certe  omnibus  sinceris  Dei  servis  plane  satisfacturam  confido  :  quando  in  ea  nihil  omissum  est  quod  dignitas  et  reverentia  huius  mysterii  postulet.  Putidas  Heshusii  reprehensiones,  quibus  scripta  mea  vel  exosa  vel  suspecta  "reddere  conatus  est,  adeo  nihil  moror,  vel  refutare  non  laboro,  ut  potius  in  lucro  ponam  exstare  notabile  specimen,  ex  quo  appareat  quanta  pravitate  et  malevolentia  imbutus  sit,  quam  stolido  etiam  fastu  et  insolenti  audacia  turgeat.  Non  iam  disputo  quo  iure  censoris  partes  sibi  adversum  me  arroget.  Mihi  satis  est,  quod  me  tacente  agnoscent  omnes  sani  et  moderati  homines,  sub  censoris  persona  saevum  esse  carnificem  :  adeo  foede  omnia  depravat,  corrumpit,  torquet,  discerpit,  lacerat  et  evertit.  Si  qua  esset  in  bestia  ingenuitas,  vel  docilitas,  ab  eius  calumniis  me  purgarem:  sed  quia  taurus  est  indomitus*  lasciviam  in  qua  nimis  exsultat,  Bezae  subigendam  trado.l)  OPTIMA  INEUNDAE  CONCORDIAE  RATIO,  SI  EXTRA  CONTENTIONEM  QUAERATUR  VERITAS.*)  [pag.  93]  Ne  qua  vel  dubitatio  vel  suspicio  concordiam  moretur  et  impediat,  primo  loco  definiendum  est  de  quibus  rebus  conveniat  inter  nos.  Nam  quae  initio  certaminum  maxime  exasperarunt  utrinque  animos,  nunc  sunt  extra  controversiam.  Odiosissimum  erat  ab  una  parte  iactari,  alligari  spiritus  gratiam  externis  elementis:  ab  altera  modo  nudas  et  inanes  figuras  et  theatricis  pompis  similes  relinqui.  Haec  contentio  nunc  sublata  est,  quia  utrinque  fatemur:  Primo  sacramenta  esse  non  solum  externae  professionis  notas  coram  hominibus,  sed  testimonia  ac  tesseras  gratiae  Dei,  et  promissionum  sigilla,  quae  fidem  nostram  melius  confirment.  *)  Lectiones  variantes  passim  margini  adscriptae  desumptae  sunt  ex  Cod.  MS.  Genev.  145  fol.  96  ubi  haec  tractatiuncula  legitur  partim  Bezae  manu  conscripta,  partim  Calvini.  Et  quidem  initium  fecit  Beza.  Itaque  duplicem  esse  eorum  usum:  ut  coram  Deo  sustineant  conscientias,  deinde  coram  mundo  pietatem  testentur.  Ad  haec  Deum,  sicuti  verax  est  et  fidelis,  arcana  spiritus  sui  virtute  praestare  quod  externis  signis  figurat:  ideoque  ex  parte  ipsius  Dei  non  proponi  vacua  signa,  sed  veritatem  et  efficaciam  simul  coniunctam  esse.  [pag.  94]  Rursus  non  esse  inclusam  spiritus  gratiam  aut  virtutem  externis  signis:  quia  nec  aequaliter,  nec  promiscue  omnibus  prosunt,  nec  effectus  etiam  eodem  momento  apparet:  sed  Deum  libere,  prout  visum  est,  sacramentis  uti,  ut  electis  adminicula  sint  in  salutem,  aliis  nihil  conferant,  adeoque  cedant  in  exitium.  Denique  sacramenta  nihil  prodesse,  nisi  fide  1)  Vide  Prolegomena.  33*