23:5  5  PRIMUS  MOSIS  LIBER  GENESIS  VULGO  DICTUS.  ARGUMENTUM.  Quum  immensa  Dei  sapientia  in  hoc  admirabili  coeli  et  terrae  opificio  reluceat,  multum  abest  quin  possit  conditi  mundi  historia  pro  dignitate  sua  rite  explicari,  nam  et  exiguus  nimis  est  ingenii  nostri  modulus,  ut  tantam  capiat  rerum  amplitudinem  :  tantum  abest  ut  lingua  ad  plenam  solidamque  earum  enarrationem  sufficiat.  Verum  sicuti  laudem  meretur  qui  modeste  et  reverenter  in  operum  Dei  consideratione  se  exercet,  etiamsi  minus  assequitur  quam  esset  optandum:  ita  si  in  hoc  exercitii  genere  alios  pro  facultate  mihi  data  iuvare  studeam,  officium  meum  non  minus  piis  hominibus  probatum  iri  quam  Deo  acceptum  fore  confido.  Hoc  non  tantum  excusandi  mei  causa  praefari  libuit:  sed  ut  moniti  etiam  sint  lectores,  si  probe  mecum  in  meditandis  Dei  operibus  proficere  velint,  sobrium,  docilem,  mansuetum  et  humilem  spiritum  afferendum  esse.  Oculis  quidem  mundum  cernimus,  pedibus  calcamus  terram,  manibus  palpamus  innumeras  operum  Dei  species,  odorem  ex  herbis  et  floribus  suavem  iucundumque  haurimus,  fruimur  ingentibus  bonis  :  sed  in  his  ipsis  quorum  notitiam  apprehendimus,  inest  ea  divinae  potentiae,  bonitatis,  sapientiae  infinitas,  quae  sensus  omnes  nostros  absorbeat.  Itaque  hominibus  sufficiat  si  mediocrem  pro  suo  captu  gustum  habeant.  Atque  ad  Hunc  scopum  ita  nos  eniti  tota  vita  convenit,  ut  nos  (etiam  in  ultima  senectute)  profectus  minime  poeniteat,  modo  aliquantum  simus  a  carceribus  progressi.  Hoc  consilio  Moses  librum  suum  exorsus  est  a  mundi  creatione,  ut  in  eius  aspectu  Deum  quasi  visibilem  nobis  proponat.  Sed  hic  insurgunt  protervi  homines,  ac  ludendo  quaerunt,  undenam  hoc  revelatum  fuerit  Mosi.  Fabulari  ergo  de  rebus  ignotis  putant,  quia  nec  spectator  fuerit  eorum  quae  narrat,  neque  ex  lectione  didicerit  ita  esse.  Sic  illi:  facile  tamen  refellitur  eorum  improbitas.  Nam  si  fidem  ideo  elevant  huic  historiae,  quoniam  ex  longa  aetatum  serie  repetatur,  vaticinia  etiam  refutent,  quibus  idem  praedixit  quae  totidem  postea  saeculis  acciderunt.  Clara  sunt,  inquam,  et  diserta,  quae  de  gentium  vocatione  testatur  Moses:  complementum  duobus  fere  post  eius  mortem  annorum  millibus  exstitit.  Qui  rem  longe  post  futuram  et  tunc  ab  hominum  sensu  absconditam  spiritu  praevidit,  annon  potuit  utrum  mundus  a  Deo  creatus  esset  intelligere:  praesertim  coelesti  magisterio  edoctus?  Neque  enim  suas  divinationes  hic  profert,  sed  organum  est  Spiritus  sancti  ad  ea  publicanda  quae  ab  omnibus  cognosci  operae  pretium  fuit.  Quod  illis  absurdum  videtur,  tunc  demum  ab  eo  descriptum  expositumque  fuisse  creationis  ordinem,  qui  ante  incognitus  fuisset:  in  eo  nimium  "errant.  Neque  enim  memoriae  prodidit  res  prius  inauditas:  sed  quae  longa  annorum  successione  filiis  patres  quasi  per  manus  tradiderant  primus  scriptis  consignavit.  Putamusne  sic  positum  in  terra  fuisse  hominem,  ut  suam  rerumque  omnium  quibns  fruebatur  originem  nesciret?  Imo  de  omnibus  probe  edoctum  fuisse  Adam  nemo  sanus  dubitabit.  An  vero  ille  postea  mutus?  An  sancti  Patriarchae  tam  ingrati  ut  silentio  tam  necessariam  doctrinam  supprimerent?  An  Noe,  tam  memo-