8:480  ipsos  pudebat  ac  pigebat,  ab  eius  insectatione  abstinui.  Adde  quod  nullum  instabat  gravioris  poenae  periculum,  si  quo  modo  fuisset  sanabilis.1)  Atqui  tantum  abfuit  a  quaerenda  moderatione,  ut  iactantiae  et  ferociae  plenus  sana  omnia  et  utilia  consilia  petulanter  respuerit.  Porro  quam  absurdae  exsecrandaeque  blasphemiae  illi  inter  loquendum  exciderint,  alibi  forte  opportunius  dicetur.  Hoc  tantum  in  praesentia  testatum  volo,  me  non  ita  capitaliter  fuisse  infestum,  quin  licitum  fuerit  vel  sola  modestia,  nisi  mente  privatus  foret,  vitam  redimere.2)  Sed  nescio  quid  dicam,  nisi  fatali  vesania  fuisse  correptum,  ut  se  praecipitem  iaceret.  Nam  quum  post  octo  dies  iterum  essem  productus,  et  libera  conferendi  nobiscum  illi  daretur  facultas,  se  tristitia  et  curis  impediri  praetexuit:  libros  tamen  quoscunque  petierat,  partim  ex  mea  bibliotheca,  partim  ab  aliis  [pag.  36]  commodato  dederam.  Itaque  probabilis  suspicio  est,  alicunde  vana  fiducia  inflatum  fuisse,  quae  illum  perdiderit.  Excipiet  forte  quispiam,  cur  ultra  Pauli  mandatum  progressus  sim,  qui  desperatos  quoque  haereticos  Timotheo  solum  vitandos  esse  scribit.  Atqui  mihi  in  promptu  est  excusatio:  mihi  satis  fuisse,  hominem,  cuius  deplorata  impietas  mihi  nota  erat,  vitare,  et  alios  monere  ut  idem  facerent:  sed  illa  cavendi  prudentia  neque  me  neque  alium  quemlibet  fuisse  impeditum,  quominus  quisque  piorum  coercendum  pro  oblata  sibi  facultate  curaret.  Idem  apostolus,  qui  tantum  a  congressu  haeretici  Timotheum  prohibet,  se  Hymenaeum  et  Alexandrum  Satanae  tradidisse  palam  asserit,  ut  discerent  non  blasphemare  (1.  Tim.  1,  20).  Si  tunc  Paulo  ad  manum  fuisset  pius  magistratus  et  strenuus  gloriae  Christi  vindex:  ego  quidem  non  dubito  quin  illis  puniendos  libenter  daturus  fuerit,  quos  permissa  sibi  divinitus  castigatione  in  ordinem  cogebat.  Ne≫  que  enim  quod  mihi  et  omnibus  verbi  ministris  praescriptum  est,  iudices  constringit  ac  ligat  ne  munus  sibi  divinitus  iniunctum  exerceant:  ac  ne  mihi  quidem  obstat,  ut  eorum  praesidio  fideique  Dei  veritatem,  ubi  ita  opus  est,  commendem.  Iam  si  quis  hominem  tam  pestiferum  fuisse  non  putat  ut  tollendus  fuerit  e  medio,  hoc  quoque  errore  sobrios  et  dociles  breviter  expediam.  Duas  esse  causas  sani  omnes  concedent,  cur  puniendis  falsorum  dogmatum  autoribus  maior  adhibenda  sit  severitas:  si  indomita  sit  eorum  contumacia,  ut  reprobi  et  a  se  ipsis  damnati  nocere  pergant:  deinde,  si  detestanda  sit  ac  minime  tolerabilis  1)  Add.  et  qu'il  eust  donne  espoir  de  retourner  a  bien.  2)  Add.  Et  afin  qu'on  ne  dise  qu'il  estoit  constant  a  maintenir  son  opinion,  ce  n'estoit  point  cela  qui  le  menoit:  car  a  Vienne  il  n'eust  pas  tenu  a  se  desdire  tant  qu'on  eust  voulu,  s'il  eust  peu  eschapper.