8:469  469  MICHAELIS  SERVETI.  470  tatos:  ut  negari  non  possit,  omnes  sub  crucis  Christi  vexillo  militasse.  Hoc  certe  saeculis  omnibus  commune  est,  hominibus  non  placere  quicunque  fideliter  Christo  serviunt.  Absurdum  esse  obiiciunt,  1)  spirituale  Christi  regnum  carnis  potentia  subniti.  Nempe  ut  fidem  absurdum  est  in  humana  eloquentia  fundatam  esse.  Nunc  si  quis  obmutescere  iubeat  quicunque  diserti  sunt,  doctos  omnes  et  liberalibus  artibus  politos  a  suggestu  prohibeat,  neminem  acuto  et  felici  ingenio  praeditum  admittat  ad  docendi  munus,  ne  fidem  exinaniant  eloquentia  et  paulo  subtilior  agendi  dexteritas,  nonne  apertam  Deo  eiusque  donis  iniuriam  faciet?  Stultescere  quidem  iubet  Paulus  (1.  Cor.  3,  18)  quicunque  sapere  videntur,  ut  Christi  discipuli  fiant:  nempe  ut  sapientia  carnis  in  ordinem  coacta  emineat  sola  fides.  Quod  si  nulla  ratio  impedit  quo  minus  evangelii  praedicatio  arcana  tantum  spiritus  virtute  sit  efficax,  et  pedissequas2)  tamen  habere  possit  humanas  artes:  ita  nec  religio,  tametsi  sola  Dei  manu  continetur,  et  sub  cruce  triumphat,  a  legitimis  tamen  subsidiis,3)  ut  ita  visum  est  Deo,  non  abhorret.  Quae  stulta  sunt  mundi  elegit  Deus  ut  sapientes  confunderet  (1.  Cor.  1,  27).  Verum,  qui  a  piscatoribus  exordium  fecit,  postea  alios  sibi  delegit  ministros,  neque  ita  rudes,4)  et  elegantiori  doctrina  tinctos.  Quin  etiam  Paulus  ipse,  qui  se  facundia  destitui  fatetur,  non  omnis  doctrinae  expers,  ut  alii  eius  collegae,  sed  a  puero  in  lege  eruditus  fuerat.  Ut  autem  de  successoribus  taceam,5)  Iesaiae  sermo  non  mddo  purus  et  nitidus,  sed  etiam  artificio  ornatus  satis  testatur  eloquentiam  fidei  interdum  ministram  [pag.  20]  esse.  Et  certe  Christus  non  minus  stellae  radiis  magos  ad  se  deduxit,  quam  pastores  angeli  voce.  Quare  nec  rude  obscurumque  vulgus,  ex  quo  sumpsit  Christus  ecclesiae  primitias,  viam  regibus  praeclusit  q  ain  ipsi  quoque  et  se  et  sua  omnia  ei6)  offerrent,  et  ipsa  etiam  gladii  potestas,  qua  instructi  sunt,  sacra  esset  oblatio.  Nunc  videmus  ut  ad  ferendam  crucem,  ad  odia  probraque  mundi  subeunda  paratos  esse  oporteat  evangelii  ministros,  sicuti  non  aliis  quam  patientiae  armis  Dominus  eos  instruxit:  et  tamen  iubeantur  reges  pietatis  doctrinam  suo  patrocinio  tueri.  Adeoque  in  ipsis  principibus  utriusque  officii  documentum  Christus  interdum  proponit.  Illustrissimus  Saxo-  1)  Add.  les  bonnes  gens  contre  lesquels  ie  dispute.  2)  chambrieres  pour  l'accompagner.  3)  soit  aidee  par  les  hommes,  et  ayt  quelque  support  de  leur  authorite.  4)  Add.  et  idiots.  5)  Nous  savons  quels  successeurs  sont  depuis  survenus,  a  savoir  gens  lettrez  et  polis  en  doctrines  humaines.  Mais  encore  que  nous  n'en  facions  nulle  mention  etc.  6)  au  Roy  souverain  qui  doit  dominer  sur  les  grans  et  sur  les  petis.