24:45  45  COMMENTARIUS  IN  EXODI  CAP.  III.  46  tionis  lucem  quae  fuerat  in  patribus,  multum  obscuraverat.  Adde  quod,  dum  in  tanta  malarum  abysso  pridem  demersi,  nihil  auxilii  senserant,  videri  poterat  obsoleta  promissio:  qua  ratione  haud  dubie  accepta  a  patribus  fides  refrixerat.  Ergo  ut  in  eam  recumbere  discant,  nominat  se  Deum  patrum,  et  testatur  hoc  elogio  velle  se  perpetuo  celebrari.  Neque  enim  referri  placet  ad  illud  magis  remotum,  quod  Deus  sit  is  qui  est:  neque  etiam  contextus  hoc  patitur.  Hinc  vero  colligi  debuit  incomparabilis  Dei  amor  erga  electum  populum,  quod  cunctis  terrae  gentibus  relictis  uni  se  addixerit.  Caeterum  meminerimus,  quamvis  Abrahae  et  patriarchis,  honorificum  fuerit  Deum  ab  illis  cognomen  sibi  asciscere,  hoc  tamen  praecipue  spectare  ad  stabiliendam  promissionis  fidem.  Videtur  tamen  non  congruere  quod  dicit:  Hoc  erit  memoriale  meum  omnibus  saeculis:  quia  successit  in  Christi  persona  memoriale  longe  praestantius.  Respondeo,  quia  Christi  adventu  exhibita  fuit  veritas  foederis  cum  Abraham  percussi,  atque  ita  clare  apparuit  firmum  et  ratum,  eius  memoriam  renovatam  fuisse  magis  quam  deletam  :  itaque  superstitem  vigere  in  evangelio,  quia  hodie  quoque  sub  uno  capite  non  desinit  Abraham  esse  fidelium  pater.  Summa  est,  Deum  nolle  fieri  mentionem  sui  in  terra,  nisi  appareat  gratuitae  adoptionis  effectus,  unde  probetur  fidelis  esse  ac  verax.  16.  Vade  et  congrega.  Quia  nec  facile  erat  totam  plebem  colligere  in  unum  locum,  et  in  illa  ingenti  multitudine  vix  audita  fuisset  legatio,  iubetur  Moses  incipere  a  senioribus,  et  apud  eos  concionari  de  futura  redemptione,  ut  illi  deinde  sna  autoritate  turbam  ad  bene  sperandum  adducant.  Oportuit  enim  missionem  peti  a  rege  nomine  publico,  et  omnium  animos  parari  ad  discessum.  Nisi  autem  praemoniti  fuissent  in  tempore,  nullus  ad  amplexandam  Dei  gratiam  futurus  erat  consensus.  Magnopere  ergo  interfuit  Mosis  vocationem  probe  esse  cognitam,  nt  ducem  sibi  a  Deo  praefectum  intrepide  sequerentur.  Non  abs  re  autem  exprimit,  Deum  qui  sibi  visus  est,  esse  Deum  Abrahae,  Isaac  et  Iacob:  quia  ex  antiquo  foedere  quod  fuerat  apud  illos  depositum,  pendebat  visio,  cui  alioqui  vix  fuisset  a  populo  creditum.  Ergo  ut  verbis  suis  fidem  conciliet  Moses,  commemorat  iam  olim  in  manu  Abrahae,  Isaac  et  Iacob,  redemptionem  de  qua  nunc  acturus  est,  et  cuius  creatus  est  a  Deo  minister,  fuisse  promissam.  Denique  quia  difficulter  admittere  solemus  quod  novum  est  ac  insolitum,  ideo  principium  sumit  Moses  a  veteribus  oraculis  quae  dubitatione  carebant.  Repetit  autem  quod  prius  sibi  fuisse  dictum  narravit,  ut  quod  privatim  audierat,  quo  suae  vocationis  fuerit  certior,  perferat  nunc  ad  alios.  Scimus,  ubi  non  statim  miseriis  nostris  succurrit  Deus,  moerore  tabescere  animos  et  collabi  in  desperationem  :  quia  putamus  nullam  esse