32:439  439  PSALMUS  CXLIX.  440  vel  ancipites  intellige,  qui  utrimque  scindunt:  quia  tune  vulgo  una  erat  gladiis  acies.  7.  (Ad  faciendam  vindictam.)  Hoc  certe  tam  exilii  tempore  quam  post  reditum  incredibile  prorsus  erat.  Nec  vero  ante  Christi  adventum  impletum  fuit,  utcunque  enim  Machabaei  et  eorum  posteri  vicinis  gentibus  iugum  imposuerint,  fuit  tamen  hoc  duntaxat  umbratile  praeludium,  quod  pias  mentes  alio  duceret.  Sed  quemadmodum  Haggaeus  2,  10  tunc  clamabat  gloriam  secundi  templi  maiorem  fore  quam  prioris  :  ita  hic  promittitur  status  felicior  quam  omnibus  saeculis  exstitisset.  Ergo  quamlibet  imminuti  essent  Iudaei,  resque  eorum  accisae,  denuntiat  propheta  cunctis  gentibus,  quae  molestae  et  infestae  fuerant,  dominaturos.  Ergo  quum  tributarii  essent,  ac  tantum  precario  habitarent  Hierosolymae,  fide  eos  amplecti  oportuit  quod  videri  poterat  pro  sensu  carnis  fabulosum,  et  animos  attollere  ad  immensam  Dei  potentiam,  quae  facile  omnia  mundi  obstacula  superat.  Vindictam  de  qua  loquitur,  intellige  non  quam  ipsi  Israelitae  privati  doloris  impulsu  sumpturi  erant,  sed  Dei  mandato:  ne  quis  hinc  colligat,  nobis  licere  iniurias  nostras  ulcisci.  Proximus  versus,  ubi  regum  et  procerum  fit  mentio,  amplificationem  continet:  quia  si  tantum  de  populis  et  gentibus  loquutus  esset,  restringi  hoc  poterat  ad  ignobiles  et  gregarios.  Hoc  autem  longe  splendidius,  reges  quoque  et  alios  primores  catenis  ad  supplicium  trahi.  Porro  tenendum  semper  memoria  est  quod  nuper  attigi,  donec  apparuit  Christus,  nunquam  dimidiam  tanti  splendoris  partem  conspectam  fuisse.  Nam  etsi  populi  opes  non  parum  auctae  fuerunt  sub  Machabaeis,  vix  tamen  hoc  in  rationem  venire  debet,  nisi  quatenus  illo  remedio  labentem  populum  Deus  sustinuit  usque  ad  Christi  adventum.  Tenendum  enim  est  vaticinium  illud  Iacob,  Gen.  49,  10  :  Non  exibit  sceptrum  e  Iuda,  donec  veniat  Silo.  Atqui  ex  alia  tribu  oriuodi  erant  Machabaei.  Unde  sequitur,  legitimum  ordinem  tunc  fuisse  dissipatum,  nec  posse  magis  in  illis  victoriis  fundari  felicem  populi  statum,  quam  si  quis  aedificium  in  aere  suspendat.  Et  videtur  consulto  Deus  tunc  imperium  abstulisse  a  tribu  Iuda,  ne  prosperitas  illa  inebriaret  piorum  animos:  sicuti  maior  pars  insignibus  illis  victoriis  superbiens  veram  et  solidam  redemptionem  neglexit.  Quum  ergo  de  perfecta  populi  felicitate  hic  disserat  propheta,  sequitur  eum  respicere  ad  Messiam,  ne  eius  spes  ac  desiderium  in  cordibus  piorum  tam  prosperis  quam  adversis  rebus  evanesceret.  9.  (Ad  faciendum.)  Mitigat  superiores  sententias  v,  quibus  ad  saevitiam  populum  Dei  armare  visus  est.  Hoc  vero  prima  specie  absurdum  erat,  qui  paulo  ante  vocati  fuerant  mansueti,  nunc  strictis  gladiis  emitti  ad  strages  ubique  edendas,  fundendusque  humanum  sanguinem,  quid  enim  hoc  cum