25:423  423  ARGUMENTUM.  424  attritae  ac  deletae.  Ubi  etiam  notandum  est,  obiectas  populo  fuisse  arduas  difficultates,  dum  reges  conspiratione  facta,  et  collectis  viribus  obviam  progressi  sunt  :  quia  non  modo  cum  singulis  populis  bellandum  fuit,  sed  cum  ingenti  multitudine,  quae  uno  impetu  Israelitas  obruere  poterat.  Verum  huc  tandem  reciderunt  violenti  illi  conatus,  ut  dum  superior  emergit  Dei  potentia,  clarior  etiam  in  defensione  electi  populi  enituerit  misericordia  et  fides.  Certe  continui  felicitatis  progressus,  et  tot  incredibiles  victoriae  manum  eius  quasi  e  coelo  extentam  palam  repraesentarunt.  Praecipuo  autem  documento  cognitum  fuit  eos  sub  Dei  auspiciis  militare,  quod  solis  cursus  ad  solum  Iosue  votum  cohibitus  fuit:  ac  si  elementa  in  eius  auxilium  armata  praesto  ad  obsequium  adessent.  Iam  quamvis  tardior  debellandi  successus  utile  fuerit  constantiae  populi  examen:  tenendum  tamen  est  admirabile  Dei  consilium;  de  quo  tempestive  admoniti  fuerant  a  Mose  (Deut.  7,  22),  ne  taedio  fatiscerent:  noluisse  gentes  momento  deleri,  ne  ferae  bestiae  in  regionem  vacuam  irrumperent.  Verum  quum  optime  Deus  hoc  modo  in  posterum  consuleret  eorum  securitati:  quod  statuerat,  sua  pravitate  in  perniciem  suam  verterunt.  Nam  satis  amplum  spatium  ad  commodam  habitationem,  ut  quidem  putabant,  nacti,  flagitiosa  ignavia  retro  cursum  flexerunt.  Quod  unum  crimen  plura  secum  traxit.  Nam  et  Deo,  cui  nomen  dederant,  ad  complendum  militiae  cursum  immorigeri  fuerunt  ac  perfidi,  nec  secus  ac  fugitivi  milites,  qui  militaris  sacramenti  immemores  signa  turpiter  deserunt.  Iam  terrae  dominium,  quod  divinitus  oblatum  erat,  scelesta  ingratitudine  repudiarunt,  partem  duntaxat  amplexi.  Ad  haec,  quum  iussi  essent  terram  sanctam  inquinamentis  omnibus  purgare,  ne  qua  profanatio  puri  et  legitimi  cultus  maneret  :  passi  sunt  impias  superstitiones,  quas  Deus  abominabatur,  pro  more  grassari.  Praeterea  quum  scirent  saluti  suae  fuisse  prospectum,  ne  gentibus  permixti  eorum  fallaciis  et  insidiosis  artibus  illaquearentur,  quasi  data  opera  periculum  appeterent,  eas  tanquam  exitialis  incendii  materiam  reliquerunt.  Quod  vero  poenae  denunciatione  territi  non  fuerunt,  in  eo  se  prodidit  obstinata  eorum  incredulitas.  Atqui  tandem  experti  sunt  Deum  non  frustra  minitatum  fuisse,  gentes  illas,  quibus  male  pepercerant,  fore  illis  in  spinas  et  aculeos  (Num.  33,  55).  Assiduis  enim  incursionibus  fuerunt  vexati,  rapinis  expilati,  et  tandem  tyrannica  violentia  fere  oppressi.  Denique  per  eos  non  stetit,  quominus  irrita  caderet  Dei  veritas.  Quanquam  hac  de  re  potest  moveri  quaestio:  quia  si  promissio  Abrahae  data  non  nisi  in  mero  eius  beneplacito  fundata  fuit  :  qualiscunque  esset  populus,'  eius  culpa  labefactari  absurdum  fuit.  Quomodo  igitur  haec  conciliabis,  populum  iusta  et  solida  haereditate  non  fuisse  potitum,  et  tamen  Deum  fuisse  veracem?  Verum  adeo  concussa  non  fuit,  vel  dissipata  vel  ullo  modo  imminuta  Dei  fides,  ut  hinc  melius  appareat,  quantus  sit  artifex,  qui  pro  incomprehensibili  sapientia  lucem  e  tenebris  novit  eruere.  Dictum  fuerat  Abrahae  :  Semini  tuo  dabo  terram  hanc  a  fluvio  Aegypti  usque  ad  fluvium  magnum  Euphratem  (Gen.  15,  18).  Effectum  Iosue  affirmat  instare  ac  iam  adesse.  Atqui  desidia  fracti  ad  fines  illos  non  perveniunt:  imo  sponte  se  in  angustias  coniiciendo  claustra  quodammodo  opponunt  Dei  largitati.  Visa  fuit  hoo  modo  eclipsis  quaedam  obscurare  Dei  foedus.  Nec  dubium  est,  quin  multa  anxietate  laboraverint  piae  mentes,  quum  praecisum  cernerent  opus  Dei.  Verum  ita  sibi  moderatus  est  in  castigando  populi  scelere,  ut  tentatio  gravis  et  periculosa  in  fidei  adminiculum  conversa  fuerit.  Defectus  ergo  filios  Dei  admonuit,  exspectandum  esse  praestantiorem  statum  in  quo  luculentior  exstaret  Dei  gratia,  imo  superatis  obstaculis  penitus  fulgeret.  Hinc  ad  Christum  fuerunt  erecti  :  unde  etiam  innotuit,  a  capite  pendere  integram  ecclesiae  felicitatem.  Ad  eam  rem  adiuti  fuerunt  novis  prophetiis  (Psal.  72  et  89):  Nam  quod  Iosue  nunc  ex  antiquo  foedere  repetit  Psalmus  ad  regnum  Messiae  transfert:  quia  in  id  tempus  distulerat  Deus  plenam  terrae  fruitionem,  quo  regnum  filii  sui  illustraret.  Eius  rei  specimen  in  Davide  fuit  editum,  qui  personam  Christi  gestabat:  et  tunc  apparuit,  non  aliter  stabiliri  ratasque  esse  Dei  promissiones,  quam  per  manum  mediatoris.  Nunc  videmus  nihil  esse  absurdi  si  Dei  veritas,  cui  remoram  niecerat  populi  malitia,  non  nisi  recte  composito  ecclesiae  statu  prorsus  emerserit,  quum  scilicet  in  per-