37:413  413  CAPUT  LXIV.  414  randum  erigere  animos  potuit,  ne  in  patrem  suum  recumbere  desinerent,  quamvis  afflictionum  mole  oppressi.  Atque  hic  ordo  diligenter  notandus  est.  Nam  ut  vere  animis  humiliemur,  deiici  nos  ac  prosterni  fereque  conteri  expedit.  Sed  ubi  se  ingerit  desperatio,  hanc  consolationis  arrham  arripere  necesse  est,  quum  Deus  nos  sibi  in  filios  eligere  dignatus  sit,  salutem  ab  eo  in  rebus  quoque  extremis  sperandam  esse.  Respectu  ergo  gratuiti  foederis  Israelitae  se  Dei  filios  esse  praedicant,  ut  paternum  eius  favorem  experiantur,  ne  evanida  sit  eius  promissio.  Comparatione  amplificant  Dei  gratiam,  ubi  fatentur  ex  despecto  luto  se  formatos  esse.  Nec  enim  quaerunt  in  se  praestantiae  causam  ,  sed  in  sua  origine  celebrant  misericordiam  Dei,  qui  ex  ignobili  et  foetido  luto  filios  sibi  creare  voluerit.  Eodem  pertinet  secundum  membrum,  ubi  vocatur  Deus  formator,  populus  autem  opus  manuum  eius,  quia  uni  Deo  adscribunt  quidquid  sunt  et  quidquid  habent:  quae  vera  demum  gratitudo  est.  Neque  enim  quantisper  vel  minimum  sibi  arrogant  homines  ius  suum  obtinet  Deus.  Loquitur  autem  Isaias  non  ut  de  communi  hominum  natura,  sed  de  regeneratione,  ob  quam  fideles  peculiariter  opus  Dei  vocantur:  sicuti  iam  saepius  aliis  locis  dictum  est.  Agnoscunt  autem  hic  singulare  Dei  beneficium,  quod  electi  essent  in  populum,  totque  et  tantis  beneficiis  ornati.  8.  (Ne  irascaris.)  Deprecatur  populus  acerbitatem  poenarum,  et  rigorem  irae  Dei:  non  quod  Deus  excedat  modum,  sed  quia  obruerentur  omnino  si  summo  iure  cum  ipsis  agere  velit.  Petunt  ergo  mitigationem  poenarum  :  quemadmodum  Ieremias  10.  cap.  (v.  24):  Castiga  me  Domine,  sed  in  iudicio:  hoc  est,  moderate.  Iudicium  enim  irae  opponit:  ut  alibi  etiam  dicitur  nos  castigare  manu  hominis,  quia  potentiam  manus  suae  non  exserit  ad  nos  puniendos,  ne  protinus  deleamur.  Est  autem  notandum  non  simpliciter  deprecari  vel  subterfugere  Dei  iudicium,  sed  ita  se  offerre  corrigendos,  ne  sub  flagellis  deficiant.  Atque  haec  ratio  est  cur  iniquitatum  memoriam  deleri  cupiant:  quia  nisi  clementer  ignoscat  Deus  nullus  erit  finis.  Idem  repetit  propheta  quod  paulo  ante  dixerat,  genus  Abrahae  divinitus  fuisse  electum,  quia  impetrandae  veniae  haec  optima  erat  fiducia,  Deum,  qui  verax  est  in  suis  promissis,  non  posse  abiicere  quos  semel  elegerat.  Omnes  dicendo  non  loquitur  de  singulis,  ut  ante  admonui,  sed  totum  corpus  ecclesiae  comprehendit.  Etsi  autem  maior  pars  impia  sua  defectione  exciderat,  verum  tamen  hoc  fuit,  Iudaeos  peculiarem  esse  Dei  populum.  Et  haec  precatio  non  promiscue  quibuslibet,  sed  residuis  tantum  filiis  Dei  dictata  fuit.  Non  obiectat  autem  populus  Deo  sua  merita,  sed  confugit  ad  gratuitum  foedus,  quo  adoptati  erant.  Hoc  enim  certum  et  unicum  pio-