37:37
37
CAPUT
XLI.
38
Quod
se
primum
nominat,
et
cum
novissimis
se
esse
dicit,
hoc
pertinet
non
ad
aeternitatem
essentiae
modo,
sed
ad
imperium
quod
in
terra
exercet:
ac
si
diceret
se
quantumvis
longo
tempore
non
senescere,
neque
unquam
cessurum
iure
suo.
Nec
enim
in
coelis
sedens
otium
colit,
sed
potius
ex
solio
suo
moderatur
res
terrenas.
Caeterum,
quamvis
innumeram
deorum
turbam
substituat
mundus,
sibi
tamen
nihil
decedere
admonet,
quia
sui
manebit
similis.
5
et
6.
(Videbunt
insulae.)
Nunc
ostendit
nimis
ingratum
fuisse
mundum,
qui
cum
opera
Dei
agnoverit,
perstiterit
tamen
in
eadem
caecitate
cui
ante
addictus
fuerat.
Nuper
dixerat
se
facile
victorem
fore,
si
modo
audientia
sibi
fieret:
nunc
subiicit,
cognitam
fuisse
potentiam
suam
a
gentibus,
easque
interea
pervicaces
atque
obstinatas
fuisse.
Quo
fit
ut
excusatione
omni
careant:
quoniam
abunde
patefacta
fuerit
Dei
maiestas,
nisi
sponte
caecutire
malent.
Quo
igitur
velamen
inscitiae
tollat
vel
remotissimis
populis,
dicit
operum
suorum
intuitu
fuisse
expavefactos,
et
tamen
mox
ad
ingenium
rediisse
ut
se
multis
erroribus
et
deliriis
involverent.
Concinna
est
in
duobus
verbis
allusio,
1K"P1
1N1,
quae
latine
exprimi
non
potest.
Summa
tamen
est,
non
modo
oculatos
fuisse
testes,
sed
etiam
ita
convictos,
ut
metum
illis
extorserit
ipsa
cognitio.
Posset
obiici,
beneficia
quae
Deus
in
Abrahamum
contulit,
per
totum
orbem
celebrari
non
potuisse,
ut
exteris
nationibus
nota
essent.
Verum,
ut
diximus,
tametsi
Abrahae
tantum
mentionem
facit,
tamen
alia
quoque
beneficentiae
suae
exempla
in
memoriam
reducere
voluit,
quae
patres
ipsorum
erant
experti,
ut
ex
iis
spem
meliorem
animo
conciperent.
Nec
enim
Abrahamum
solummodo
e
Chaldaea
eduxerat,
sed
universam
eius
sobolem
eripuit
e
servitute
Aegypti,
atque
in
possessionem
misit
terrae
Chanaan.
Gentes
igitur
potentiam
suam
expertas
esse
dicit,
quum
liberavit
et
conservavit
populum
suum,
ut
ipsum
verum
esse
Deum
intelligere
possent.
Nec
enim
obscura
aut
dubia
in
tot
miraculis
apparuit
potentia
ipsius.
Denique
significat
conterritas
fuisse
gentes
admirabili
potentia
Dei,
quum
populum
suum
liberaret.
Et
quotidie
impii,
quum
de
ea
aliquid
audiunt,
terrentur,
et
attoniti
redduntur,
quia
sibi
adversum
esse
Deum
sentiunt.
(Accesserunt.)
Quidam
interpretantur
Accedere,
quod
infideles
propius
Dei
opera
intuiti
sint:
quia
dum
certius
aliquid
percipere
volumus,
propius
accedimus.
Alii
referunt
ad
regem
Sodomae,
qui
obviam
Abrahae
venit:
sed
ea
convenire
mihi
non
videntur.
Et
certe
nihil
ad
rem
faciunt:
et
contextus
optime
cohaeret,
si
hanc
extremam
partem
cum
proximo
versu
coniungas
hoc
modo:
accesserunt,
congregati
sunt,
unusquisque
proximum
suum
ad-
|