9:369  369  VALENTINI  GENTILIS.  370:  Longius  progrediar.  Bi  Valentino  creditur,  epitheton  creatoris  in  solum  patrem  competit.  Nam  inter  alia  quae  Deus  pronunciat  apud  Iesaiam  sibi  propria  esse,  subinde  repetitur  :  Ego  sum  cuius  manus  fundavit  terram  et  expandit  coelos.  Solus  ergo  pater,  filii  et  spiritus  essentiator,  censebitur  opifex  coeli  et  terrae.  Interea  Christum  esse  Deum,  verbo  non  negat.  Nunc  attendamus  ad  verba  Ieremiae:  Dii  qui  non  fecerunt  coelum  et  terram,  pereant  e  mundo.  An  filio  Dei  maledixit  propheta?  Atqui  dira  imprecatio  interitus  ad  eum  pertinet,  nisi  creator  sit.  Hoc  uno  verbo  discutiuntur  omnes  Valentini  nebulae  [pag.  13]  de  unius  patris  essentia.  Cur  ergo  creator  dicitur  pater,  et  hoc  titulo  seorsum  ornatur  ?  Nempe  ratione  ordinis,  dum  respicitur  ad  personas.  Unde  etiam  aperte  convincitur  erroris  Valentinus,  qui  non  putat  salvam  patri  fore  suam  deitatem,  si  Christus  eiusdem  essentiae  sit  particeps.  Nam  certe  uno  consensu  fatemur  Christum  improprie  vocari  creatorem  coeli  et  terrae,  quoad  personae  distinctionem.  Neque  enim  dubium  est  quin  scriptura  patri  nomen  creatoris  vendicaos  personas  distinguat.  Si  vere  creator  est  Christus,  neque  id  personae  respectu:  sequitur  necessario  referri  hoc  ad  essentiam,  qua  eum  Valentinus  spoliat.  Et  audet  obscoenus  canis  Arii  et  Mahometis  nos  facere  socios,  quia  Christum  essentialiter  Deum  credimus.  Deridet  etiam  argumentum  quod  non  refellit:  Unus  est  Deus,  filius  est  Deus,  et  spiritus  sanctus  Deus  sicut  pater:  ergo  pater,  filius  et  spiritus  sunt  unus  Deus.  Notandum  erat  vitium  in  syllogismo.  Nullum  [pag.  14]  deprehendit:  vult  tamen  vitiosum  esse.  En  quam  imperiosi  sint  paedagogi  in  Italia!  Sed  contrarium  syllogismum  opponit:  Unus  est  Deus  absque  ullo  principio,  et  universitatis  autor:  solus  pater  originem  nescit,  et  ab  co  sunt  omnia:  ergo  solus  pater  unus  est  ille  Deus.  Quasi  futilitas  assumptionis  longa  refutatione  indigeat.  Ludit  in  voce  originis:  cuius  dum  expertem  facit  patrem,  libenter  assentiar:  quia  et  Deus  est  qui  principium  nescit,  quoad  essentiam,  et  origo  est  ac  principium  filii,  quoad  ordinem  personae.  Filium  itaque  concedimus,  originem  habere  a  patre,  quatenus  filius  est:  originem  vero  non  temporis,  neque  essentiae,  quorum  utrumque  absurdissimum  est,  sed  ordinis  duntaxat.  Sic  omnia  dicuntur  esse  a  patre,  quatenus  fert  personalis  relatio.  Quis  inde,  nisi  ter  et  quater  vesanus,  colliget  patrem  solum  esse  Deum?  Praecipuum  vero  telum  Valentini  ad  nos  confodiendos  hoc  est:  Pugnare  inter  se,  nec  [pag.  15]  posse  conciliari  eundem  esse  Dei  filium,  et  aml&eov  :  nempe,  si  idem  esset  persona  quod  essentia.  Nam  si  dicas  Deum  in  sua  essentia  esse  Dei  filium,  absurditas  repugnantiae  manifesta  erit.  Si  autem  in  essentia  Dei  primum  locum  patri  assignes,  secundum  filio,  recte  convenient  aequalitas  filii  cum  patre,  Calvini  opera.  Vol.  IX