39:36  persuaserant  actum  esse  de  salute  sua.  Dicitis  ergo  urbem  hanc  esse  traditam:  ego  vero,  inquit,  colligam  eos  ex  omnibus  terris  ad  quas  eiecero  eos  in  ira  mea,  et  excandescentia  mea  et  indignatione  magna.  Hic  promittit  Deus  temporale  duntaxat  fore  exsilium,  quia  tandem  dispersos  Israel,  ut  in  Psalmo  (147,  2)  dicitur,  congregabit.  Hic  nullum  nomen  exprimitur  sed  pronomen  relativum  :  nulla  tamen  est  ambiguitas,  quia  satis  patet  de  Iudaeis  verba  fieri  quum  dicit,  colligam  ipsos.  Iam  quia  huc  et  illuc  dispersi  erant,  collectio  poterat  videri  incredibilis.  Nam  si  tantum  fuissent  e  patria  sua  abducti,  et  datus  fuisset  locus  exsilio,  ubi  simul  vixissent,  poterant  sperare  aliquando  se  redituros.  Sed  dissipatio  tollebat  omnem  spem  reditus  quum  in  tain  diversas  et  procul  dissitas  regiones  essent  distracti.  Ergo  ut  huic  diffidentiae  occurrat  Deus  expresse  dicit  redituros  ex  omnibus  terris  ad  quas  eos  expulerit.  Nec  dubium  est  quin  alludat  propheta  ad  locum  Mosis  Deuter.  30,  Etiamsi  ad  quatuor  mundi  plagas  dispersi  fuerint  inde  colligam  eos.  Quemadmodum  ergo  Deus  per  Mosen  promiserat,  etiamsi  eiecti  essent  ad  ultimos  cardines  mundi,  sibi  tamen  non  fore  difficilem  reductionem  :  ita  propheta  locum  hunc  Mosis  accommodat  ad  suum  vaticinium,  quod  scilicet  ex  toto  oriente  colliget  Deus  qui  fuerant  dissipati.  Adiungit,  In  ira  mea,  excandescentia  mea,  indignatione  magna.  Hic  Deus  non  loquitur  de  ira  sua,  nisi  ut  sentiant  Iudaei  se  dignos  esse  talibus  poenis.  Scimus  enim,  quia  Deus  mundi  iudex  est,  non  posse  quidquam  iniquitatis  in  ipsum  cadere.  Ergo  ubi  magna  est  ira  Dei,  certo  colligere  promptum  est  magna  esse  hominum  scelera,  neque  enim  nobis  irascitur  nisi  pro  magnitudine  scelerum,  quibus  offensus  est.  Tenemus  ergo  nunc  cur  propheta  hic  ponat  iram  Dei,  et  indignationem,  et  excandescentiam  magnam,  nempe  ut  fideles  statuant  Deum  sibi  fore  propitium,  quamvis  digni  sint  aeterno  interitu.  In  summa  docet  Ieremias  fore  locum  misericordiae  Dei,  quamvis  Iudaei  centum  clades  meriti  essent  sua  obstinatione.  Et  adiungit  continuam  gratiam,  quod  scilicet  habitare  ipsos  faciet  secure.  Postquam  reditum  illis  promisit,  simul  adiungit  tranquillum  statum:  alioqui  satius  fuisset  Iudaeis  semper  manere  in  exsilio,  et  externis  regionibus,  quam  redire  in  patriam,  et  illic  misere  degere.  Haec  ratio  igitur  est  cur  diserte  addiderit  propheta  fore  illis  tranquillam  habitationem.  Porro  scimus  hoc  non  fuisse  completum  simul  atque  reversi  sunt  Iudaei  in  patriam.  Duriter  enim  vexati  fuerunt  ab  omnibus  vicinis  :  et  primum  impedita  fuit  templi  aedificatio:  deinde  multas  hinc  inde  molestias  perpessi  sunt:  tandem  oppressi  sunt  tyrannide  a  regibus  syriacis,  et  fere  redacti  ad  extrema,  ut  exsilium  illis  fuerit  non  modo  tolerabile,  sed  etiam  suave  et  iucundum,  prae  tot  miseriis,  quibus  oppressi  erant.  Sed  quemadmodum  alibi