8:352  nas  intentae  sint:  quia  simul  atque  inde  deflexerint,  nulla  restabit  ad  Dei  timorem  eruditio,  nullus  fidei  profectus.  At  vero  qui  Dei  omnipotentiam  in  speculo  verbi  eius  intuebitur,  tum  promissionibus  eius  fretus  supra  innumera  mundi  pericula  se  fidei  alis  eriget:  tum  minis  subactus  se  coram  totidem  ferulis  humiliabit.  Quod  cum  suis  mediis  considerandam  esse  dixi  Dei  providentiam,  hunc  habet  sensum:  si  quis  in  extremo  discrimine  laborantibus  opem  tulerit,  non  humana  est,  sed  divina  per  manum  hominis  liberatio.  Sol  oritur  quotidie,  sed  Deus  est  qui  orbem  terrae  illustrat.  Producit  terra  fruges,  sed  Deus  est  qui  panem  suppeditat,  et  pani  inspirat  vigorem  ad  nos  alendos.  In  summa,  quum  inferiores  causae,  tanquam  vela,  Deum  e  conspectu  nostro  [pag.  174]  subducere  ut  plurimum  soleant:  fidei  oculo  altius  penetrandum  est,  ut  Dei  manum  in  his  organis  operantem  cernat.  Absque  mediis  quomodo  locus  dandus  sit  providentiae  Dei  exemplo  suo  Christus  docuit,  quum  Satanae  insultum  hoc  clypeo  repelleret:  Non  in  solo  pane  vivit  homo,  sed  in  omni  verbo  quod  egreditur  ex  ore  Dei  (Matth.  4,  4).  Nam  quia  virtutem  Dei  sciebat  nullius  externi  adminiculi  indigam  esse:  tam  sine  pane  suffecturam  colligit,  quam  se  benigne  exserit  per  panem.  Cavendum  itaque,  ne  inferioribus  mediis  ita  simus  affixi,  quin  Dei  manus  omni  subsidio  nudata  per  se  nobis  abunde  sufficiat.  Contra  media,  quam  meretur  gloriam  apud  nos  obtinet  Dei  providentia,  quum  illam  obstaculis  omnibus  superiorem  fore  persuasi,  *)  cunctas  formidines  hac  una  fiducia  vincimus.  Atque  haec  vera  est  palaestra,  in  qua  fidem  nostram  Deus  exercet,  quum  totidem  se  obstacula  ingerunt,  ad  impediendum  eius  consilium,  quot  sursum  et  deorsum  apparent  in  coelo  creaturae.  Quid  autem  tunc  agendum?  Nempe  si  ad  divinae  potentiae  altitudinem  conscendat  fides,  omnia  quae  contra  niti  videntur  agendi  media,  non  magno  negotio  expugnabit.  Quisquis  se  intra  has  metas  continuerit,  nec  tortuosis  speculationibus  se  impediet,  nec  quia  divinitus  omnia  fieri  audiet  inde  praetextum  captabit  ignaviae,  nec  desperatione  [pag.  175]  concidet,  nec  ad  frivolas  nugas  provolabit,  et  Dei  maiestate  indignas.  Nunc  tamen  propius  excutienda  est  quaestio,  unde  exoriuntur  pugnae.  Non  quod  Dei  providentia  rite,  ut  decebat,  cognita,  eas  ex  se  gignat:  sed  quia  in  reputandis  Dei  operibus  humana  ratio,  quum  caecutiat,  simul  ad  rixandum  prosilit.2)  Quanquam  mirum  non  est,  si  carni  parum  consentanea  sint  Dei  consilia,  quae  ex  coelorum  altitudine  1)  Add.  et  quand  toute  creature  s'esleveroit  contre  Dieu,  qu'il  en  viendra  bien  a  bout  pour  executer  son  vouloir.  2)  .  .  .  .  selon  qu'elle  est  lousche,  voire  demy  aveugle,  .  .  .  si  tost  qu'elle  s'y  trouble,  s'escarmousche  quant  et  quant  et  se  rue  a  tort  et  a  travers.