8:315  315  DE  AETERNA  DEI  316  ia  cordibus  suis  insculptum  retineant.  Hominem  igitur,  quem  sua  ipsius  conscientia  damnat,  frustra  absolvere  tendit  impietas.  Quod  autem  Deus  sciens  ac  volens  hominem  ipsum  cadere  passus  est:  occulta  ratio  esse  potest,  iniusta  non  potest.  Hoc  quidem  absque  controversia  tenendum  :  semper  illi  peccatum  odio  fuisse.  Nam  vere  elogium  hoc  quo  ornatur  a  Davide  (Ps.  5,  5),  in  eum  competit:  Quod  Deus  sit  iniquitatem  non  volens.*)  Quum  potius  in  ordinando  hominis  lapsu  finem  habuit  optimum  et  rectissimum,  a  quo  abhorret  peccati  nomen.  Quanquam  sic  ordinasse  dico,  ut  eum  proprie  au  torem  fuisse  non  concedam.  Ac  ne  longior  sim,  penitus  quod  Augustinus2)  docet,  impletum  fuisse  sentio:  ut  miro  et  ineffabili  modo  non  fuerit  praeter  eius  voluntatem  factam,  quod  etiam  contra  eius  voluntatem  factum  ost:  quia  non  fieret,  si  non  sineret.  Nec  utique  nolens  sinit,  sed  [pag.  117]  volens.  Negari  enim,  quod  illic  principium  sumit,  non  potest  :  Tam  hominem  quam  angelos  apostatas,  quantum  ad  ipsos  attinet,  quod  Deus  noluit,  fecisse:  quantum  vero  ad  Dei  omnipotentiam,  nullo  modo  efficere  id  valuisse.  Ergo  sancti  viri  sententiae  subscribo:  sic  peccando  fecisse  quod  nolebat  Deus,  ut  per  malam  eorum  voluntatem  faceret  Deus  quod  volebat.  Si  quis  hoc  mentis  suae  captu  superius  esse  excipiat,  idem  et  de  me  fateor.  Sed  quid  mirum,  si  modulum  nostrum  immensa  et  incomprehensibilis  Dei  maiestas  exsuperet?  Atqui,  tantum  abest,  ut  pro  carnis  ratione  explicandum  suscipiam  sublime  istud  reconditumque  arcanum,  ut  quod  initio  praefatus  sum,  assidue  in  memoriam  redire  velim,  desipere  qui  plus  scire  appetunt,  quam  Deus  revelaverit.  Quare  nos  potius  docta  ignorantia  delectet,  quam  intemperans  et  ebria  sciendi  plus  quam  Deus  permittit  curiositas:  sub  hac  tantum  reverentia  se  omnes  sensus  animi  contineant,  nihil  Deum  in  hominis  peccato  voluisse,  nisi  quod  sua  iustitia  dignum  erat.  Prosequitur  Pighius:  Si  Dei  opus  est  hominis  apostasia,  falsum  esse  quod  scriptura  tradit,  omiiia  quae  facit  Deus,  bona  esse.  Atqui,  et  sancto  testari,  et  ingenue  profiteri  possum,  mihi  commentum  istud  nunquam  venisse  in  mentem.  Naturam  hominis  ideo  rectam  primo  conditam  fuisse  [pag.  118]  ubique  assero,  ne  pravitas,  quam  sibi  defectione  contraxit,  Deo  possit  adscribi:  mortem  cui  se  mancipavit,  qui  ante  compos  vitae  erat,  sic  profectam  esse  ab  eius  culpa,  ne  Deus  autor  censeatur.  Si  unquam  divini  spiritus  instinctu  factum  esse  dixissem,  ut  se  a  Deo  primus  homo  alienaret:  ac  non  potius  ubique  contenderem,  diaboli  instigatione  et  proprio  cordis  sui  1)  Add.  il  luy  attribue  im  tiltre  qui  est  inseparable  de  son  essence  et  maieste  divine.  2)  Enchir,  ad  Laur.  cap.  99.