1:315
INSTITUTIO
REL.
CHRIST.
1539
.
1554.
esse
duas
humanae
animae
partes,
quae
quidem
praesenti
instituto
conveniant:
intellectum
et
voluntatem.
Sit
autem
officium
intellectus
inter
obiecta
discernere,
prout
unumquodque
probandum
aut
improbandum
visum
fuerit;
voluntatis
autem
eligere
et
sequi
quod
bonum
intellectus
dictaverit;
aspernari
ac
fugere,
quod
ille
improbarit.
Nihil
hic
nos
remorentur
illae
Aristotelis
minutiae,
nullam
esse
menti
per
se
motionem,
sed
electionem
esse
quae
moveat,
quam
eandem
nuncupat
intellectum
appetitivum,
ne
superfluis
quaestionibus
intricemur;
satis
sit
nobis
intellectum
esse
quasi
animae
ducem
et
gubernatorem:
voluntatem
in
illius
nutum
semper
respicere
et
iudicium
in
suis
desideriis
exspectare.
Qua
ratione
vere
tradidit
1)
Aristoteles,
2)
simile
quiddam
esse
in
appetitu,
fugam
et
persequutionem,
quale
est
in
mente
affirmatio
aut
negatio.
Porro
quam
certa
sit
ad
dirigendam
voluntatem
intellectus
gubernatio,
mox
videbitur.
Hic
duntaxat
volumus,
nullam
reperiri
posse
in
anima
potentiam,
quae
non
rite
ad
alterutrum
istorum
membrorum
referatur.
Porro
hoc
modo
sensum
sub
intellectu
comprehendimus,
quem
alii
sic
distinguunt,
quod
sensum
ad
voluptatem
propendere
dicunt,
pro
qua
intellectus
bonum
sequatur.
Inde
fieri,
ut
appetitio
sensus
concupiscentia
fiat
et
libido;
affectio
intellectus,
voluntas.
Rursum
pro
appetitus
nomine,
quod
illi
malunt,
voluntatis
nomen,
quod
usitatius
est,
usurpamus.
20.
Nunc
consideremus
quid
pars
utraque
polleat.
Philosophi
sane
magno
consensu
rationem
in
mente
considere
fingunt,
quae
instar
lampadis
consiliis
omnibus
praeluceat
et
instar
reginae
voluntatem
moderetur.
Ita
enim
luce
divina
perfusam
esse,
ut
optime
consulere,
eo
vigore
praestare,
ut
optime
imperare
queat.
Sensum
contra
torpere
et
lippitudine
teneri,
ut
semper
humi
serpat,
et
in
crassioribus
obiectis
volutetur,
nec
unquam
se
attollat
ad
veram
perspicaciam.
Appetitum,
si
rationi
parere
sustineat,
nec
sensui
subigendum
se
permittat,
ad
studium
virtutum
ferri,
rectam
viam
tenere,
et
in
voluntatem
formari;
quod
si
in
servitutem
sensus
se
addicat,
ab
eo
corrumpi
et
depravari,
ut
in
libidinem
degeneret.
Atque
omnino
quum
ex
eorum
opinione
illae,
quas
supra
dixi,
3)
animae
facultates
concedantur,
intellectus,
sensus
et
4)
appetitus,
seu
voluntas
(quae
appellatio
iam
vulgatiore
usu
recepta
est)
intellectum
ratione
praeditum
asserunt,
optima
ad
bene
beateque
vivendum
moderatrice;
ipse
modo
se
in
sua
praestantia
sustineat,
ac
vim
sibi
naturaliter
inditam
exserat.
Inferiorem
autem
eius
motionem,
quae
sensus
dicitur,
qua
ad
errorem
et
hallucinationem
abstrahitur,
talem
esse,
ut
rationis
1)
add.
ipse
idem
1543
et
seqq.
2)
Lib.
Ethic.
6.
c.
2.
3)
opinione
duae
animae
1539.
4)
omitt
sensus
et
1539.
|