9:299  299  RESPONSIO  ALTERA  300  mittere  hominibus,  ipsorum  respectu,  quum  severe  prohibere  et  vetare  constet,  quidquid  contrarium  est  eius  mandatis.  Our  autem  volens  errare  sinat,  imo  arcano  decreto  errore  addicat  quos  rectam  viam  tenere  iubet,  sobriae  modestiae  est  nescire:  proterve,  ut  facis,  sciscitari,  vesanae  temeritatis.  Christum  permittere  discipulis  ut  abeant  (Ioann.  6,  67),  quam  dextre  interpreteris  inde  collige,  quod  proposita  aliorum  defectione,  eos  ad  perseverantiam  hortatur.  Dolenter  enim  quaerens  an  ipsi  quoque  velint  abire,  quasi  fraenum  iniicit,  ne  una  cum  apostatis  diffluant.  Haeccine  ratio  loquendi  permissio  tibi  videtur?  Dictat  quidem,  fateor,  sensus  communis  iubere  esse  aliud  quam  permittere:  [pag.  65]  neque  vero  hac  de  re  inter  nos  disceptatio  est:  sed,  an  Deus  per  otium  speculetur  quae  fiunt  in  terra,  an  vero  pro  summo  imperio  singulas  hominum  actiones  gubernet.  Aut  si  tibi  tantopere  arridet  verbum  permittendi,  responde,  volensne  permittat,  an  nolens.  Huic  secundo  membro  reclamat  quod  legitur  in  Psalmo:  Deum  facere  quaecunque  vult.  Si  autem  volens  permittit,  otiosum  fingere  nefas  erit.  Unde  sequitur,  suo  consilio  moderari  quod  fieri  vult.  Caeterum  tam  sublime  Dei  mysterium  nimis  pueriliter  exigis  ad  regulam  communis  sensus.  Nam  quod  obiicis,  Christum,  quidquid  tradidit  de  rebus  divinis,  accommodasse  ad  sensum  communem,  ipse  vero  fortiter  negat,  teque  et  mendacii  et  impudentiae  coarguit.  Non  audis  ut  pronunciet  se  ioqui  in  parabolis,  ut  vulgus  hominum  audiendo  non  audiat  (Matth.  13,  13)?  Verum  quidem  est,  spiritum  sanctum  ubique  nostra  [pag.  66]  causa  quodammodo  balbutire  nutricis  instar:  sed  multum  abest  quin  eius  doctrinae,  quae  angelorum  captum  superat,  idoneus  iudex  sit  communis  sensus.  Clamat  Paulus  animalem  hominem  non  percipere  quae  Dei  sunt  (1  Cor.  2,  14).  Itaque  iubet  stultescere,  proprioque  sensu  exinaniri  quicunque  in  coelesti  schola  proficere  cupiunt.  Denique  lucem  intelligentiae  ubique  sibi  vendicat  Deus.  Ac  me  dies  et  charta  deficient,  si  testimonia  congerere  libeat,  quae  sensum  communem  ita  caecitatis  damnant,  ut  non  nisi  a  coelis  lux  petatur,  ac  suae  perspicaciae  renunciare  oporteat  quisquis  Deo  sapere  cupit.  Uno  itaque  exemplo  contentus  ero.  Quod  evangelii  doctrinam  gentibus  promulgari  noluit  Deus  usque  ad  Christi  adventum,  Paulus  mysterium  vocat  absconditum  a  saeculis,  imo  angelis  ipsis  coelestibus  incognitum  (Ephes.  3,  9).  Tu  sensum  communem  obtrudis,  qui  arbitrio  suo  doctrinam  hanc  evertat:  quia  nihil  probabile  [pag.  67]  esse  concedis,  nisi  cuius  ille  sit  aestimator  ac  arbiter.  Exclamat  propheta,  de  providentia  Dei  loquens  :  Quam  magnificata  sunt  opera  tua  Iehova!  valde  profundae  factae  sunt  cogitationes  tuae  (Psal.  92,  6).  Tu  quidquam  divinum  esse  negas,  nisi  quod  propria