1:295
INSTITUTIO
REL.
CHRIST.
1539
.
1554.
subiicit:
ego
vero
non
crederem
evangelio,
etc.
significans
se,
quum
alienus
esset
a
fide,
non
aliter
potuisse
adduci
ut
evangelium
amplecteretur
pro
certa
Dei
veritate,
quam
ecclesiae
autoritate
victum.
Et
quid
mirum,
si
quis,
nondum
Christo
cognito,
hominum
respectum
habeat?
Non
ergo
illic
docet
Augustinus
fundatam
esse
piorum
fidem
in
ecclesiae
autoritate,
nec
evangelii
certitudinem
inde
pendere
intelligit;
verum
simpliciter
nullam
fore
evangelii
certitudinem
infidelibus,
ut
inde
Christo
lucrifiant,
nisi
ecclesiae
consensus
eos
impellat.
Atque
id
paulo
post
1)
non
obscure
confirmat,
ita
loquendo:
quum
ego
laudavero
quod
credo,
et
quod
credis
irrisero,
quid
putas
nobis
esse
iudicandum,
quidve
faciendum;
nisi
ut
eos
relinquamus,
qui
nos
invitant
certa
cognoscere,
et
postea
imperant
ut
incerta
credamus;
et
eos
sequamur
qui
nos
invitant
prius
credere
quod
nondum
valemus
intueri,
ut
ipsa
fide
valentiores
facti,
quod
credimus
intelligere
mereamur,
non
iam
hominibus,
sed
ipso
Deo
intrinsecus
mentem
nostram
firmante
atque
illuminante?
Haec
certe
sunt
Augustini
verba;
ex
quibus
cuivis
colligere
promptum
est,
non
hanc
sancto
viro
fuisse
mentem,
ut
fidem,
quam
scripturis
habemus,
a
nutu
arbitriove
ecclesiae
suspenderet;
sed
tantum
ut
indicaret
quod
nos
quoque
verum
fatemur,
eos
qui
nondum
spiritu
Dei
sunt
illuminati
ecclesiae
reverentia
ad
docilitatem
induci,
ut
Christi
fidem
ex
evangelio
discere
sustineant;
atque
ita
hoc
modo
ecclesiae
autoritatem
isagogen
esse,
qua
ad
fidem
evangelii
praeparamur.
Nam,
ut
videmus,
piorum
certitudinem
longe
alio
fundamento
vult
esse
suffultam.
Alioqui
non
nego
quin
saepe
Manichaeos
ecclesiae
universae
consensu
urgeat,
dum
scripturam,
quam
illi
repudiabant,
vult
approbare.
Unde
illa
adversus
Faustum
exprobratio
:
2)
quod
se
evangelicae
veritati
non
subdat,
tam
fundatae,
tam
stabilitae,
tanta
gloria
diffamatae,
et
a
tempore
apostolorum
per
certas
successiones
commendatae.
Sed
nusquam
eo
spectat,
ut
pendere
doceat,
quam
scripturis
autoritatem
deferimus,
ab
hominum
definitione
aut
decreto:
tantum,
quod
in
causa
plurimum
valebat,
universale
ecclesiae
iudicium
profert,
in
quo
adversarius
3)
erat
superior.
Si
quis
pleniorem
huius
approbationem
desiderat,
libellum
eius
legat
de
utilitate
credendi;
ubi
reperiet,
non
aliam
credendi
facilitatem
ab
ipso
commendari,
quam
quae
nobis
aditum
modo
praebeat,
sitque
opportunum
inquirendi
exordium,
ut
ipse
loquitur;
non
tamen
in
opinione
acquiescendum
esse,
sed
certa
et
solida
veritate
nitendum.
24.
Quanquam
4)
si
conscientiis
optime
consultum
volumus,
ne
instabili
dubitatione
perpetuo
vacillent,
altius
petenda,
quam
ab
humanis
vel
rationibus,
vel
indiciis,
vel
coniecturis,
scripturae
autoritas:
nempe
ab
interiori
spiritus
sancti
testificatione.
Etsi
enim
reverentiam
sua
sibi
ultro
maiestate
conciliat,
tunc
tamen
demum
serio
nos
afficit,
quum
per
spiritum
obsignata
est
cordibus
nostris.
Illius
ergo
virtute
illuminati,
iam
non
aut
nostro
aut
aliorum
iudicio
credimus,
a
Deo
esse
scripturam,
sed
supra
humanum
iudicium,
certo
certius
constituimus
(non
secus
ac
si
ipsius
Dei
numen
illic
intueremur)
hominum
ministerio,
ab
ipsissimo
Dei
ore
ad
nos
emanasse.
Non
argumenta,
non
verisimilitudines
quaerimus,
quibus
iudicium
nostrum
incumbat;
sed,
ut
rei
extra
aestimandi
aleam
positae,
iudicium
ingeniumque
nostrum
subiicimus.
Non
id
quidem
qualiter
solent
quidam
interdum
rem
incognitam
arripere,
quae
mox
perspecta
displicet;
sed
quia
inex-
1)
Eiusd.
lib.
c.
14.
2)
Lib.
32
passim.
3)
Sic
omnes,
sed
male.
Lege:
adversariis.
4)
Quare
1550
et
seqq.
|