8:293  293  PRAEDESTINATIONE.  294  prae  se  ferunt,  summatim  colligam,  ut  intelligant  lectores,  nihilo  melioribus  armis  instructum  pugnare,  quam  iustam  ciendi  tanti  certaminis  causam  habuit.  Statum  quaestionis  in  eo  [pag.  76]  verti  dicit;1)  In  quem  finem  conditus  fuerit  homo.  Ac  primum,  pro  magno  absurdo  habet,  si  quidquam  ex  hominis  creatione  ad  Deum  redire  intelligimus:  quia  Deus  se  uno  contentus,  nullius  indiget.  Ego  vero,  ut  Deum  fateor  nullo  externo  adminiculo  habere  opus,  ita  inscite  ex  eo  colligi  dico,  nullum  habuisse  respectum  sui,  ut  homines  in  gloriam  suam  crearet.  Quid  enim  sibi  vult  illud  Solomonis  (Prov.  16,  4):  Omnia  propter  se  ipsum  operatus  est  Dominus?  Nihil  ergo  absurdi  est,  si  dixerimus  Deum,  tametsi  nullius  egentem,  hominum  tamen  genus  in  suam  gloriam  creasse.  Ac  merito  hic  potissimus  finis  censeri  debet.  Quo  magis  ridiculum  est  Pighii  sophisma,  qui  Deum  nullo  gloriae  suae  respectu  in  hominis  creatione  motum  fuisse  colligit,  quia  sit  in  se  perfectissimus.  Sed  operae  pretium  est  audire,  quomodo  se  ex  illo  Solomonis  loco  expediat:  Deus  propter  se  ipsum  condidit  omnia.  Non  quia  gloriae  suae  id  referret,  sed  propter  suae  bonitatis  immensitatem.  Ac  ne  pondere  careat  istud  commentum:  negat  ullos  interpretes  mecum  sentire,  praeter  paucos,  ut  ipse  ait,2)  detestabiles  haereticos.  Quid  ergo  refellendis  tam  futilibus  nugis  immorer?8)  Hebraica  vox  LAMMAANEHU,4)  qua  utitur  Solomo,  tantundem  valet,  ac  si  quis  diceret:  Ad  causam  sui.  Homo  semilatina  garrulitate  inflatus  nobis  exponit  [pag.  77]  quid  significet  adverbium  Propter.  Quod  si  guttam  haberet  sanae  mentis,  contextus  ipse  clare  demonstrat,  non  fuisse  creatos  in  diem  exitii  impios,  nisi  quia  Deus  suam  in  illis  gloriam  illustrare  voluit:  quemadmodum  alibi  pronunciat  Pharaonem  hac  de  causa  fuisse  a  se  excitatum,  ut  nomen  suum  in  gentibus  patefaceret  (Exod.  9,  16).  Porro,5)  ut  tam  insulso  errori  colorem  inducat,  testimonium  Moysis  adducit:  Nunc,  Israel,  quid  poscit  abs  te  Dominus  Deus  tuus,  nisi  ut  illum  ames  et  colas?  Ego  vero  neminem  ex  lectoribus  fore  adeo  fatuum  confido,  qui  non  videat  hominem  mente  privatum  sine  pudore  blaterare.  Quid  enim?  an  quia  nostrae  potius  utilitatis  causa  quam  suae,  a  nobis  coli  vult  Deus,  ideo  sepulta  gloriae  suae  cura,  nos  tantum  respicit?  Et  quid  tot  testimoniis  1)  Lib.  8  cap.  2.  2)  Lib.  7  cap.  2.  3)  Ac  ne  pondere  immorer,  absunt  a  gallico.  4)  Sic  bene  Amst  Princeps  et  Beza  LAMAAvvlHV.  Gallasius:  JAMAAVVIHV.  Gallus:  Le  mot  dont  use  Salomon:  a  cause  de  soy,  emporte  un  toutautre  sens.  Et  de  faict  ce  qui  s'ensuit  apres  le  monstre  assez,  c'est  que  les  meschans  etc.  (caett  om.).  5)  Porro  .  .  .  .  respicit.  Haec  omnia  omissa  in  versione  gallica.