9:291  291  RESPONSIO  ALTERA  292  fuisse  iniustum,  si  bonum  ad  perniciem  creavit.  Quomodo  natura  rectus  fuerit  homo,  satis  superque  multis  locis  exposui.  Certe  non  melior  fuit  quam  diabolus  antequam  a  sua  integritate  excidisset.  Nunc,  si  tam  homines  quam  angelos  apostatas  ad  salutem  creatos  esse  tibi  concedam,  et  tamen  futurae  defectionis  respectu  exitio  fuisse  destinatos,  quid  tu  inde  elicies?  Scivit  enim  [pag.  40]  haud  dubie  Deus  quid  utrisque  futurum  esset,  et  quid  ipse  facturus  esset,  simul  decrevit.  De  permissione  videbimus  postea  suo  loco.  Nunc  si  mihi  excipias,  praescientiam  Dei  non  esse  malorum  causam,  tantum  abs  te  quaero,  si  Deus  tam  diaboli  quam  hominis  interitum  praevidit  antequam  eos  crearet,  cur  non  mature  adhibuerit  remedium,  ne  ad  lapsum  ita  essent  proclives?  Statim  ab  initio  mundi  diabolus  se  a  spe  salutis  alienavit:  homo  simul  atque  conditus  est,  se  et  suos  exitiali  ruina  perdidit:  si  in  Dei  manu  eorum  perseverantia  erat,  cur  ruere  passus  est?  Imo  cur  non  mediocri  saltem  constantia  utrumque  instruxit?  Ad  quoscunque  circuitus  te  vertas,  hoc  principium  tenebo  :  Quamvis  infirmus,  et  ad  defectionem  flexibilis  creatus  fuerit  homo,  hanc  debilitatem  fuisse  valde  bonam,  quia  paulo  post  docuit  eius  ruina,  [pag.  41]  extra  Deum  nihil  firmum  esse,  vel  stabile.  Unde  etiam  conficitur,  quod  de  hominibus  ad  salutem  creatis  garris,  mutilum  esse  et  inconsiderate  positum.  Nam  ut  fatear  nihil  in  homine  fuisse  saluti  contrarium,  proba  omnibus  salutem  occulto  Dei  consilio  fuisse  praedestinatam.  Breviter  idem  repetam  aliis  verbis:  Si  naturae  spectetur  integritas  qua  donatus  in  prima  creatione  fuit  Adam,  ad  salutem  creatum  fuisse,  quia  nulla  illic  reperietur  mortis  causa:  si  de  occulta  praedestinatione  quaeritur,  occurrere  profundam  illam  abyssum,  quae  in  admirationem  rapere  nos  debet.  Imo  si  tantillo  pietatis  gustu  imbutus  esses,  facile  agnosceres  non  esse  hoc  perfectionis  elogium,  ac  si  pronunciaret  spiritus  sanctus  nihil  excellentiae  deesse  ullis  creaturis,  sed  potius  tibi  ac  tui  similibus  obstrependi  materiam  tolli:  quia  utcunque  negetis  bonum  fuisse  creari  hominem  [pag.  42]  hac  lege,  ut  suo  lapsu  totum  mundum  statim  corrumperet,  pronunciat  tamen  Deus  hanc  rationem  sibi  placuisse,  ideoque  esse  rectissimam.  Quo  melius  intelligas  Moisis  sensum,  non  asserit  quam  iustus  vel  integer  fuerit  homo,  sed,  ut  latratus  vestros  compescat,  docet  ordinem  illum  sic  temperatum  a  Deo  fuisse,  ut  nihil  rectius  fingi  queat.  Itaque  quum  de  singulis  Dei  operibus  pronunciet,  Deum  vidisse  quod  fecerat,  et  omnia  fuisse  bona,  de  homine  nihil  tale  specialiter  affirmat:  sed  narrata  eius  creatione,  tantum  in  genere  subiicit,  quaecunque  fecerat  Deus,  fuisse  valde  bona:  sub  quo  minime  dubium  est  comprehendi  quod  docet  Solomo,  impios  fuisse  creatos  ad  diem  malum  (Prov.  1(5,  4).  Summa  sit,  quamvis  natura  bonus