41:276
nempe
pudoris
causa.
Scimus
quid
dixerit
Cato
de
aruspicibus;
Miror
quum
alius
alium
adspicit,
cur
non
rideat.
Dicebat
esse
mera
ludibria.
Si
quis
Catonem
interrogasset
vel
in
senatu,
vel
privatim,
quid
tu
censes
de
aruspicibus,
et
tota
religione
nostra?
Ah
potius
pereat
totus
mundus,
quam
aruspices:
nam
his
constat
salus
populi,
et
totius
reipublicae,
et
hos
accepimus
a
maioribus.
Illos
igitur
perpetuo
retineamus.
Ita
loquutus
fuisset
nebulo
ille,
ita
etiam
omnes
alii.
Sed
inter
se
dum
garriebant,
nihil
eos
pudebat
negare
omne
numen,
et
ita
etiam
sugillare
quidquid
creditum
ab
initio
fuerat,
ut
prorsus
in
nihilum
redigerent
quidquid
a
maioribus
suis
acceperant.
Non
mirum
igitur
est,
si
angelus
hic
vocet
alienum
deum,
qui
non
fuit
Romae
cultus,
ut
iam
dictum
est,
superstitionis
causa,
vel
per
errorem,
sed
tantum
ut
ne
ipsorum
barbaries
esset
abominabilis
toti
mundo.
Deum
igitur
illum,
inquit,
quem
agnoverit.
In
hac
etiam
voce
magnum
subest
pondus.
Non
significat
angelus
totum
illud
numen
fundatum
esse
in
opinione
et
arbitrio
illius
regis,
hoc
est,
quoniam
ipsis
ita
placuit,
idque
respectu
utilitatis
privatae.
Quoniam
igitur
consilium
probabitur
colendi
aliquos
deos,
ideo
cum
suis
placitis
sese
efferent
ac
iactabunt
magna
confidentia,
nusquam
esse
pietatem
nisi
Romae.
Sed
unde
id
?
Nempe
quia
agnoscent
illos
deos,
hoc
est,
statuent
ac
decernent
servandam
esse
talem
formam.
Hic
totam
Romanorum
religionem
angelus
ponit
in
libidine,
et
ostendit
interea
fore
impuros
Dei
contemptores.
Postea
dicit
Multiplicabit
gloriam.
Hoc
potest
referri
ad
Deum,
sed
mihi
magis
probatur
diversa
interpretatio,
nempe
quod
magnas
opes
sibi
cogerent
Romani,
et
crescent
mirabiliter
tam
opulentia,
quam
amplitudine
imperii
et
aliis
omnibus
praesidiis.
Ergo
multiplicabunt
gloriam,
hoc
est,
acquirent
subinde
novas
ditiones,
et
augebunt
suam
potentiam,
cumulabunt
etiam
multiplices
thesauros.
Nam
haec
expositio
bene
contexitur
cum
fine
versus,
ubi
adiungit,
dominari
ipsos
faciet
late.
Haec
pars
est
gloriae,
quam
sibi
coacervaturus
erat
rex
iste,
nempe
quoniam
praeficiet
reges
magnis
terris,
deinde
distribuet
quasi
praedam
quidquid
acquisierit,
idque
pretio.
Dicit
ergo,
dominari
ipsos
(est
relativum
sine
subiecto,
ut
loquuntur:
et
haec
ratio
satis
trita
est
Hebraeis)
Dominari
ergo
faciet
ipsos
in
multis.
Quos
dominari
faciet
rex
romanus,
hoc
est,
imperium
ipsum
romanum?
Nempe
si
quis
operam
illis
impenderit,
mercedem
referet
ex
alieno,
quemadmodum
scimus
Eumenem
fuisse
ditatum
praeda
et
spoliis
Antiochi.
Scimus
fuisse
distributas
provincias
pro
ipsorum
arbitrio.
Rhodiis
data
fuit
haec
insula,
alteri
vero
regnum
ablatum
est:
Aetoli
ampliarunt
suam
ditionem.
Ut
ergo
quisque
graviter
laboraverat,
et
fecerat
largos
sumptus,
ita
etiam
singulos
ditarunt
|