8:274  gratiam,  hominum  autem  arbitrio,  utcunque  eam  recipere  libuerit,  efficacem  demum  esse.  At  vero  Christus  alium  verborum  suorum  sensum  esse  testatur:  Sunt  quidam  ex  vobis  qui  non  credunt:  propterea  dixi  vobis,  nemo  potest  ad  me  venire,  nisi  illi  datum  fuerit  a  patre  meo  (ibid.  v.  64  seq.).  Vides  ut  incredulos  eorum  numero  excludat  qui  trahuntur.  Nam  hoc  prorsus  intempestive  effutiret,  nisi  speciale  donum  esset  fides.  Sed  hoc  omnium  [pag.  41]  clarissimum,  quod  postquam  Iesaiae  vaticinium  adduxit:  Erunt  omnes  docti  a  Deo  (Ies.  54,  13;  Ioann.  6,  45),  mox  interpretationis  loco  addit:  Omnis  ergo  qui  audivit  a  patre  meo  et  didicit,  venit  ad  me.  In  eo  docet  impleri  Iesaiae  vaticinium,  quod  Deus  spiritu  suo  intus  discipulos  alloquitur,  ut  Christo  in  possessionem  tradat.  Hunc  instaurandae  ecclesiae  modum  definit  Iesaias,  ut  omnes  eius  filii  divinitus  edocti  sint.  Peculiare  ergo  beneficium  commemorat,  quo  Deus  non  nisi  ecclesiae  filios  dignatur.  Christus  efficaciter  hoc  doctrinae  genere  ad  se  trahi  pronunciat,  quorum  mentes  et  corda  Deus  compellat.  Sic  enim  interius  docet  eos,  inquit  Angustinus,  1)  qui  secundum  propositum  vocati  sunt,  simul  donans  et  quid  agant,  scire,  et  quod  sciunt,  agere.  Qui  autem  novit  quid  fieri  debeat,  et  non  facit,  nondum  a  Deo  didicit  secundum  gratiam,  sed  secundum  legem:  non  secundum  spiritum,  sed  literam.  Paulo  post:2)  Si,  ut  dicit  veritas,  omnis  qui  didicit  venit,  quisquis  non  venit,  profecto  nec  didicit.  Concludit  tandem:  Non  est  consequens,  ut  qui  potest  venire,  etiam  veniat,  nisi  id  voluerit  atque  fecerit.  Sed  omnis  qui  didicit  a  patre,  non  solum  potest  venire,  sed  etiam  venit,  ubi  iam  et  possibilitatis  profectus,  et  voluntatis  affectus,  et  actionis  effectus  est.  Neque  Augustinum  ideo  in  praesentia  adduco  testem,  quod  eius  autoritate  [pag.  42]  pugnem,  sed  quia  eius  verbis  aptiora  non  suppetunt,  quibus  evangelistae  mentem  exprimam.  Quod  si  nondum  quidam  acquiescant,  alibi3)  plenius  edisserit.  Quid  est:  Omnis  qui  audivit  a  patre  et  didicit,  venit  ad  me,  nisi:  Nullus  est  qui  audiat  et  discat  a  patre,  et  non  veniat  ad  me?  Si  enim  omnis  qui  audivit  a  patre  et  didicit,  venit:  profecto  omnis  qui  non  venit,  non  audivit  a  patre,  nec  didicit.  Nam  si  audisset  et  didicisset,  veniret.  Valde  remota  est  a  sensibus  carnis  haec  schola,  in  qua  pater  auditur  et  docet,  ut  veniatur  ad  filium.  Paulo  post:  Haec  gratia  quae  occulte  humanis  cordibus  tribuitur,  a  nullo  duro  corde  recipitur≫  Ideo  quippe  tribuitur,  ut  cordis  duritia  primum  auferatur.  Quando  itaque  pater  intus  auditur,  1)  Lib.  1  de  gratia  Christi  contra  Pelag,  et  Coelest.  cap.  13.  2)  Ib.  cap.  14.  3)  Lib.  de  praedestin.  Sanctor,  cap.  8.  18