41:274
ret.
Videmus
autem
aaiopyouc
fuisse
prorsus
Romanos,
nec
dilexisse
uxores,
aut
mulieres.
Non
referam
pauca
quaedam
exempla,
ex
quibus
hoc
possit
colligi.
Sed
in
tota
gente
reperietur
immanis
barbaries,
quae
horrori
merito
nobis
esse
debet.
Nemo
poterit
hoc
satis
considerare,
nisi
qui
probe
versatus
fuerit
in
illorum
historiis.
Sed
quisquis
tenebit
res
illorum
gestas,
quasi
in
speculo
poterit
conspicere
quod
hic
dicit
angelus.
Ergo
neque
pietatem
colet
rex
iste,
neque
humanitatem.
Et
non
intelliget
ad
ullos
deos,
inquit,
quia
sese
magnificabit
supra
omnes.
Causa
etiam
adscribitur
cur
tam
crassus
contemptor
deorum
futurus
sit
hic
rex,
atque
etiam
tam
ferus
et
barbarus
adversus
cunctos
mortales,
nempe
quia
sese
magnificabit
supra
omnes.
Ista
enim
superbia
sic
excaecavit
Romanos,
ut
obliviscerentur
utriusque,
nempe
et
pietatis
et
humanitatis.
Ergo
in
causa
fuit
illa
intolerabilis
ipsorum
confidentia,
ut
neque
deferrent
quidquam
honoris
ulli
deo,
et
subiicerent
pedibus
suis
cunctos
mortales.
Nam
certe
principium
verae
pietatis
est
humilitas:
et
hoc
etiam
semen
religionis
inditum
est
hominum
cordibus,
ut
velint
nolint
agnoscant
aliquod
numen.
Atqui
mentem
sic
Romanis
excussit
suus
fastus,
ut
sese
extulerint
supra
omnes
deos,
et
ita
pro
ludibrio
duxerint
omnes
religiones.
Quum
autem
omnes
deos
spernerent,
non
potuit
aliter
fieri
quin
despicerent
etiam
omnes
mortales,
sicut
scimus
fuisse
factum.
Iam
opponitur
secundum
illud
membrum,
quod
deum
Maozim
colet,
vel
honorabit.
Colet
igitur
deum
fortitudinum.
Prius
dixerat
Maoza
de
templo,
sed
non
videtur
stare
haec
argutia,
quod
scilicet
unitatem
Dei
ante
expresserit
angelus,
nunc
autem
complures
enumeret
deos.
Sed
fortitudines
accipit
angelus
pro
illa
perversa
fiducia,
qua
turgebant
Romani,
sic
ut
prae
se
tam
deos
quam
homines
pro
nihilo
ducerent.
Quomodo
igitur
haec
conveniunt
inter
se,
contemptum
omnium
deorum
esse
in
Romanis,
et
esse
tamen
aliquem
cultum?
Nempe,
quia
spernerent
quidquid
de
diis
traditum
fuerat,
sed
postea
quum
sese
extulissent
supra
omnes
coelos,
quia
pudebat
eos
barbarae
impietatis,
ideo
praetexuerunt
nomina
deorum.
Sed
ubi
quaesierunt
deos
illos?
Nempe
Iovem,
in
suo
Capitolio,
cui
subiecta
fuit
reliqua
deorum
turba.
Sic
ergo
in
ipsorum
cerebris
creati
sunt
dii,
et
non
putarunt
quidquam
esse
divinum,
nisi
quod
ipsis
placuisset.
Et
ideo
etiam
dicitur,
In
loco
suo
honorabit.
Hic
angelus
tollit
omnem
ambiguitatem,
quum
dicit
In
loco
suo
colet,
vel
honorabit
deum
fortitudinum.
Colebant
quidem
alios
deos
Romani
ubicunque
essent,
sed
mera
erat
simulatio.
Non
dubium
igitur
est
quin
Iovem
affixerint
Capitolio
suo
et
urbi
suae,
et
alios
omnes
deos,
ideo
quidquid
prae
se
tulerint,
nulla
tamen
vera
religio
fuit,
quia
se
ipsos
potius
adorabant,
quam
deos
illos
fictitios.
Deum
igitur
18
|