41:272
sensu
deitatis,
et
simulasse
religionem.
Profanae
aliae
gentes
quamvis
in
tenebris
errarent,
superstitiose
tamen
colebant
aliquos
deos.
In
Romanis
autem
non
fuit
error,
neque
inscitia,
sed
crassus
Dei
contemptus,
simul
tamen
aliqua
pietatis
simulatio.
Hoc
colligitur
ex
omnibus
eorum
rebus
gestis.
Nam
tametsi
sibi
accersiverint
hinc
inde
complures
deos,
et
promiscue
coluerint
cum
aliis
gentibus
Minervam,
Apollinem,
Mercurium
et
alios
similes,
tamen
videmus
ut
pro
nihilo
duxerint
omnes
alios
cultus.
Iovem
coluerunt
ut
summum
Deum.
Iupiter
in
patria
sua
quid
illis
erat?
An
unius
oboli
fecerunt
Iovem
Olympium?
Imo
secure
ipsum
riserunt
cum
suis
cultoribus.
Quid
ergo
illis
fuit
Iupiter?
Nempe
gloria
Capitolii,
et
sine
illo
epitheto
nullus
illis
erat
Iupiter.
Iupiter
Capitolinus,
hoc
est,
Iupiter
quem
nobis
tenemus
quodammodo
devinctum.
Et
ideo
propheta
vocat
deum
Maozim,
hoc
est,
Deum
potentiarum.
Neque
enim
unquam
persuasi
fuerunt
Romani
aliquem
esse
Iovem
dignum
cultu,
vel
aliquam
esse
Iunonem,
sed
quia
freti
suis
opibus
putabant
se
esse
plus
quam
deos,
ideo
sumpserunt
sibi
Iovem
unum:
et
quoniam
sedes
eius
in
Capitolio
illis
erat
plus
quam
centum
Ioves
coelestes,
quoniam
affixerant
sua
superbia
totam
Dei
virtutem
suo
Capitolio.
Putabant
enim
se
esse
extra
omnem
aleam.
Et
hinc
etiam
illa
audacia,
quod
quisque
potuit
novos
deos
fabricare
suo
arbitrio.
Templum
fuit
dicatum
Fortunae
equestri.
Sic
enim
placuit
duci,
qui
usus
fuerat
strenua
opera
suorum
equitum,
ac
si
essent
adepti
victoriam:
et
Fortunae
equestri
templum
exstruendo
se
potius
voluit
deum
censeri.
Deinde
Iupiter
Stator
sit
deus.
Quare?
Ita
enim
placuit
alteri,
et
Roma
plena
fuit
talibus
templis.
Unus
imaginatus
est
Fortunam,
alius
Virtutem,
alius
Prudentiam,
alius
nescio
quid:
denique
quisque
ausus
est
ingerere
propria
commenta,
et
totidem
deos
Roma
coluit.
Hinc
etiam
factum
est,
ut
fuerit
apud
ipsos
factus
deus
Romulus.
Et
quo
iure
eum
deificaverunt
?
Si
quis
excipiat
idem
etiam
aliis
populis
contigisse,
verum
quidem
est,
sed
in
stulta
et
bruta
adhuc
et
rudi
vetustate,
ut
satis
notum
est.
Romani
autem,
quemadmodum
iam
dixi,
non
errore,
neque
superstitione
finxerunt
sibi
deos,
sed
temulenta
illa
arrogantia,
quamvis
se
in
primo
gradu
statuerent,
et
sibi
iam
viderentur
superiores
esse
diis
omnibus,
quin
etiam
passi
sunt
templum
sibi
exstrui
in
Asia,
et
sacrificia
offerri,
et
libenter
nomen
dei
retinuissent.
Qualis
est
illa
superbia?
An
hoc
est
credere
esse
aliquem
deum,
vel
aliquos
deos?
Roma
est
dea,
et
dea
quae
prae
aliis
omnibus
sancte
colenda
est.
Videmus
ergo
non
frustra
hoc
dictum
esse
de
Romanis,
quod
coluerunt
deum
unum
fortitudinum,
hoc
est,
quod
sibi
ipsis
arrogaverint
deitatem,
et
tantundem
concesserint
diis
suis,
quantum
putabant
commodis
suis
fore
utile,
et
ut
|