8:27  27  DE  SCANDALIS.  28  residere.  Atqui,  nunquam  magis  saevis  bellorum  tempestatibus  concussus  orbis  fuit,  nunquam  tam  multiplici  profundaque  malorum  colluvie  submersus.  Non  ita  in  obscuro  causa  latet,  quin  facile  deprehendi  investigando  possit.  Nascitur  Christus,1)  pax  ubique  et  alta  quies.  Quadraginta  post  annis,  aut  circiter,  spargitur  per  diversas  mundi  plagas  ipsius  evangelium.  Postquam  longe  lateque  detonuit,  tanquam  versa  repente  alea,  res  passim  turbulentae.  Unde  tam  subita  mutatio,  nisi  quod  Deus,  contempto  ac  reiecto  suo  evangelio,  quo  citius,  eo  magis  palam,  tantae  ingratitudinis  vindex  exstitit?  Itaque  quum  impuri  homines,  quidquid  tunc  malorum  exoriebatur,  in  Christi  nomen  coniicerent,  piis  ecclesiae  doctoribus  promptum  fuit,  adeo  futiles  eorum  calumnias  diluere.2)  Quid  enim?  Quum  pacem  sibi  a  Deo  oblatam  reges  ac  populi  sprevissent,  annon  aequum  fuit  inter  se  committi,  ut  mutuis  vulneribus  perirent?  Et  quid  manere  inter  eos  potest  ordinatum,  qui  Deo  se  submittere  recusant?  Nec  tantum  loquor  de  professis  hostibus  qui  sanae  pietatis  doctrinae  contumaciter  reluctati  sunt,  sed  eorum  qui  nomen  [pag.  30]  Christo  dederunt:  quam  frigide  multi  et  contemptim,  alii  quam  perfida  simulatione  Christum  osculati  sunt?  Quos  divinae  in  hac  parte  severitatis  exempla  offendunt,  cessantem  non  minus  cupide  arguerent.  At,  nisi  oculos  aperire  pigeat,  quibuscunque  se  unquam  patefecit  Deus,  per  eos  tantum  stetisse  perspiciemus,3)  quominus  collocata  in  tuto  eorum  felicitas  diu  et  prolixe  consisteret,4)  nec  aliunde  quam  sua  culpa  fuisse  miseros.  Ierosolymam  scimus  fuisse  fontem,  ex  quo  in  ultimos  usque  terrae  fines  salus  profluxit.  Plenam  illi  instaurationem  pollicebantur  Christi  adventu  omnia  prophetarum  vaticinia.  Longe  autem  secus  accidit.  Nam  quum  vix  tenuem  umbram  retineret  pristinae  dignitatis,  non  modo  quod  reliquum  habebat  paulo  post  amisit,  sed  funditus  ipsa  diruta  fuit  ac  in  vastam  solitudinem  redacta.5)  In  quaerenda  tam  prodigiosae  ruinae  causa  cur  nemo  laborat,  nisi  quod  desperata  gentis  impietas  causam  se  fuisse  aperte  clamitat?  Nunquam  adeo  saevis  cladibus  intra  exiguum  temporis  spatium  afflicta  fuit  Roma,  quam  ex  quo  illuc  evangelium  pervenerat.  Qui  factum  est  ut  in  qua  urbe  tamdiu  grassata  est  effraenis  plebis  libido,  nefariae  factiones  dominatae  sunt,  et  tandem  importuni  tyranni:  illic  fixam  habere  sedem  Christi  regnum  non  potuerit?  Nempe,  quum  1)  Nascente  Christo  Beza  et  Amst.  2)  Add.  comme  nous  voyons  que  Tertullien,  Lactance,  S.  Augustin  et  autres  bons  docteurs  l'ont  fait.  Car  que  sauroit  on  replicquer  contre  ceste  defense?  3)  perspiciemus  om.  princeps.  4)  Princeps  habet:  constitueret.  5)  Add.  en  sorte  qu'il  semble  que  la  venue  de  Iesus  Christ  ait  este  sa  desolation.