52:259  259  EPIST.  PAULI  AD  TIMOTHEUM  L  260  mala  conscientia  Christum  calumniabantur,  non  omnino  erant  immunes  ab  errore  et  ignorantia:  ��ed  ambitio  et  impium  sanae  doctrinae  odium,  imo  furiosa  adversus  Deum  contumacia  illos  incitabat,  ut  malitiose  et  consulto,  non  inscienter,  Christo  se  opponerent.  14.  Exuberavit  autem  supra  modum  gratia  Domini  nostri  cum  fide  et  dilectione  quae  est  in  Christo  Iesu.  15.  Fidelis  sermo,  et  dignus  omnino  qui  accipiatur,  quod  Christus  Iesus  venit  in  mundum  ut  peccatores  salvos  faceret,  quorum  primus  sum  ego.  16.  Verum  ideo  misericordiam  sum  adeptus,  ut  in  me  primo  ostenderet  Iesus  Christus  omnem  clementiam  f  in  exemplar  iis  qui  credituri  essent  in  ipso  in  vitam  aeternam.  17.  Regi  autem  saeculorum  immortali,  invisibili,  soli  sapienti  Deo  honor  et  gloria  in  saecula  saeculorum.  Amen.  14.  Exuberavit  autem.  Iterum  Dei  erga  se  gratiam  amplificat,  non  modo  invidiae  tollendae  ac  gratitudinis  suae  testandae  causa:  sed  etiam  ut  eam  opponat  improborum  calumniis,  qui  toti  in  hoc  erant  ut  eius  apostolatum  deprimerent.  Quum  autem  dicit  exuberasse,  et  quidem  supra  modum,  innuit  deletam  esse  superiorum  memoriam,  adeoque  absorptam,  ne  quid  illi  obesset  apud  bonos  talem  prius  fuisse.  Cum  fide  et  dilectione.  Utrumque  potest  ad  Deum  referri,  hoc  sensu,  quod  Deus  veracem  se  praestiterit,  et  dilectionis  in  Christo  suae  specimen  praebuerit,  quum  dignatus  ipsum  fuerat  sua  gratia.  Malo  tamen  simplicius  accipere,  ut  ades  et  dilectio  signa  sint  ac  testimonia  eius  gratiae  cuius  meminerat,  ne  quid  frustra  et  temere  iactare  putaretur.  Ac  fides  quidem  incredulitati  opponitur:  dilectio  in  Christo,  saevitiae  quam  exercuerat  adversus  fideles:  ac  si  diceret,  se  ita  fuisse  a  Deo  mutatum,  ut  alius  sit  ac  novus  homo.  A  signis  ergo  et  effectis  eminentiam  gratiae  commendat,  quae  abolere  debet  superioris  vitae  memoriam.  15.  Fidelis  sermo.  Postquam  suum  ministerium  ab  infamia  et  iniquis  obtrectationibus  asseruit:  eo  non  contentus,  retorquet  in  suum  commodum  quod  illi  poterat  ab  adversariis  obiici  probri  loco.  Utile  enim  ecclesiae  fuisse  docet,  se  prius  talem  exstitisse  quam  ad  apostolatum  vocaretur,  quia  hoc  modo  Christus  peccatores  omnes,  tanquam  dato  pignore,  ad  certam  spem  veniae  obtinendae  vocaverit.  Nam  quum  velut  ex  immani  truculentaque  bellua  versus  fuerat  in  pastorem,  insigne  gratiae  suae  specimen  ediderat  Christus,  unde  fiduciam  omnes  conciperent,  nullis  quamlibet  gravibus  et  atrocibus  peccatis  aditum  sibi  ad  salutem  praecludi.  Verum  primo  generalem  sententiam  profert,  Christum