5:257
DE
FUGIENDIS
IMPIORUM
SACRIS.
cietatem
profitendam
digitum
tollunt,
qui
se
quavis
missae
participatione
illigant?
Est
tamen
istud
etiamnum
tertium,
quod
quo
est
manifestius,
eo
pios
animos
afficere
pressius
potest:
nempe
nefanda
[pag.
22]
idololatria,
dum
panis
divinitatem
induere
fingitur,
proque
Deo
in
sublime
adorandus
tollitur,
sublatus
ab
omnibus
colitur.
Quae
tanta
atrocitate,
tantaque
indignitate
referta
res
est,
ut
vix,
nisi
spectetur,
credi
queat:
sic
omnium
oculis
subiecta
patet,
ut
argumentis
opus
minime
habeat.
Pro
Deo,
inquam,
ostentatur,
adoratur,
invocatur
panis
crustulum:
Deus
denique
esse
creditur:
quod
de
suis
simulacris
nullis
unquam
gentibus
persuasum
fait.
Neque
hic
mihi
quispiam
obstrepat,
non
panem,
sed
Christum
adorari,
qui
in
panis
locum
subierit,
ex
quo
legitimo
sit
ritu
consecratus.
Quod
etiamsi
sanctae
Christi
coenae
convenire
demus,
quanquam
nihil
minus
concedimus,
ad
missam
tamen
nihilo
pertinet
magis,
quam
ad
veteres
Pontificum
coenas,
aut
Saliorum
epulum.
Id
quidem
si
inter
nos
conveniret,
quod
certo
constare
debuerat,
Dominum
in
mystica
sua
coena
corpus
praebere
non
quod
adoremus,
sed
quod
edamus:
praesentiamque
non
illam
naturalem,
quam
loco
illo
contineri
oporteat,
sed
spiritualem,
quam
nullum
loci
intervallum,
nulla
distantia
impedire
possit,
proponere:
aut,
si
mavis,
non
naturam
sui
corporis
praesentem
illic
et
circumscriptam
exhibere,
sed
efficaciam
et
virtutem,
ne
in
ipsa
quidem
coena
hic
scrupulus
resideret.
Verum
quoniam
nondum
id
videre
omnibus
datum
est,
rem
dubiam
ac
controversam
pro
confessa
certaque
me
praesumere
ne
quis
cavilletur,
illa
parte
non
instabo.
Adsit
sane
in
sua
coena
praesens
vero
ac
naturali
corpore
Christus,
manibus
attrectetur,
dentibus
atteratur,
faucibus
deglutiatur,
divinitatem
illic
praeterea
suam
sistat,
qualiter
in
eius
carne
ineffabili
modo
habitavit,
quam
ius
fasque
sit
adorari
(quorum
tamen
utrumque
vanissimum
esse,
alibi
demonstratum
abunde
a
nobis
est)
verum
utrumque
ubi
concessum
fuerit,
quid
tamen
inde
ad
panis
frustulum
accesserit,
extra
Christi
coenam?
Non
enim
si
Dominus
suis
fidelibus,
mortis
suae
memoriam
pie
colentibus,
corpus
suum
sub
pane
edendum
praebet,
protinus
etiam
consequitur,
impuris
ipsum
sacrificulis
immolandum
se
mactandumque,
quoties
illis
libeat,
tradere:
nisi
forte
tantam
putido
oleo
subesse
virtutem
arbitramur,
qua
omnes
quas
inuuxerit
*)
manus,
peritas
Christi
formandi
reddat
artifices:
aut
sacrificuli
libidinem,
coelestis
decreti
pondus
habere
credimus,
ut
quoties
e
coelo
Christum
deducere
decreverit,
praesentem
ad
nutum
extemplo
habeat:
aut
Christi
verbis
vim
quandam
magicam
affingimus,
quae
articulate
tantum
demurmu-
1)
Edd
rece
1576
seqq.
inunxerint
(quelle
a
oinct
G.).
Calvini
opera.
Vol.
V.
|