55:248
tatem
fremant
servi,
parati
iugum
excutere
si
liceret,
proprie
timere
non
dicuntur.
In
summa,
hic
timor
ex
officii
cognitione
nascitur.
Tametsi
autem
nulla
exceptio
additur
hoc
loco,
tamen
ex
aliis
locis
subaudienda
est.
Neque
enim
eo
usque
se
extendit
quae
hominibus
debetur
subiectio,
ut
Dei
imperium
minuat.
Ergo
subiecti
sint
domino
famuli,
sed
in
Deo,
et
usque
ad
aras,
ut
loquuntur.
Caeterum
quoniam
non
hic
habetur
SoOXot
sed
oSxexac,
possumus
intelligere
libertos
una
cum
servis:
quamquam
in
ea
re
parum
est
momenti.
Non
solum
bonis.
Tametsi
eatenus
parere
debent
servi
dominis,
ne
quid
praeter
conscientiam:
si
tamen
iniuste
tractantur,
quantum
ad
ipsos
spectat,
non
debent
recusare
imperium.
Qualescunque
itaque
sint
domini,
nulla
est
servis
excusatio
quin
fideliter
illis
obsequia
sua
praestent.
Nam
superior
si
potestate
sua
abutitur,
rationem
quidem
olim
reddet
Deo,
non
tamen
in
praesentia
ius
suum
amittit.
Haec
enim
conditio
servis
imposita
est,
ut
dominis
serviant,
licet
indignis.
Pravos
aequis
opponit
vel
humanis:
atque
hoc
verbo
saevos
et
intractabiles
designat,
vel
qui
nihil
humanitatis
et
clementiae
habent.
Mirum
quid
interpretem
moverit,
ut
pro
graeco
nomine
alterum
graecum
redderet:
vertit
enim
dyscolos.
Tacerem
de
turpi
Sorbonicorum
inscitia,
qui
dyscolos
vulgo
intelligunt
dissolutos
vel
irregulares:
nisi
ex
tam
absurda
interpretatione
fidei
articulum
struere
nobis
vellent:
quod
papae
et
cornutis
eius
bestiis
obediendum
sit,
quantumvis
gravem
et
minime
ferendam
tyrannidem
exerceant.
Hic
ergo
locus
ostendit
quam
secure
verbo
Dei
illuserint.
19.
Haec
enim
est
gratia.
Idem
valet
nomen
gratiae
quod
laudis.
Intelligit
enim
nullam
gratiam
vel
laudem
conciliari
nobis
coram
Deo,
si
poenam
sustinemus
quam
nostris
delictis
simus
promeriti
:
sed
qui
patienter
ferunt
iniurias,
eos
laude
dignos
esse,
et
opus
facere
Deo
acceptum.
Quod
gratum
hoc
fore
Deo
testatur,
si
quis
propter
Dei
conscientiam
retineatur
in
officio,
etiamsi
iniuste
et
indigne
cum
eo
agant
homines:
valde
necessarium
fuit
illo
tempore.
Erat
enim
perquam
dura
servorum
conditio:
contumeliose
habebantur
non
secus
ac
pecudes:
talis
indignitas
ad
desperationem
eos
adigere
poterat
:
hoc
itaque
unum
reliquum
fuit,
ut
in
Deum
respicerent.
Hoc
enim
valet
c
o
n
s
c
i
e
n
t
i
a
Dei,
dum
quis
non
hominum,
sed
Dei
respectu,
officio
suo
fungitur.
Nam
si
uxor
morigera
sit
et
marito
obsequens,
ut
se
illi
commendet,
habet
in
mundo
mercedem
suam;
quemadmodum
Christus
de
ambitiosis
loquitur,
qui
hominum
favorem
spectarit
(Matth.
6,
16).
Idem
de
reliquis
sentiendum.
Si
filius
ut
patrem
habeat
benevolum
ac
sibi
faventem,
illi
obsequitur,
mercedem
habebit
a
patre,
non
a
Deo.
Denique
haec
generalis
est
sententia,
probari
|