37:21  21  CAPUT  XL.  22  reddebat  si  ea  posthabita  cuin  incredulis  se  profanarent.  Neque  enim  solum  oculorum  intuitu  convicti  erant,  sed  aurium  quoque  sensu,  quas  Deus  assidue  verberabat  legis  suae  praedicatione.  Quia  igitur  ab  uberibus  matrum  simul  cum  lacte  imbiberant  veram  notitiam  Dei,  et  longa  temporum  serie  a  patribus  edocti  erant,  merito  exprobrat  propheta  nimis  ingratos  et  perversos  fore,  si  profectu  apud  eos  careat  tale  adiumentum.  Nam  quod  dicit  a  principio,  vel  iampridem,  huc  pertinet,  non  modo  a  pueritia  educatos  fuisse  in  puro  Dei  cultu,  sed  per  continuas  aetates  viguisse  in  gente  illa  doctrinam  quae  eos  non  sineret  errare  si  modo  essent  attenti:  perinde  ac  si  diceret,  non  habetis  novitium  aliquem  Deum,  sed  eum  ipsum  qui  se  Abrahae,  Mosi,  caeterisque  patribus  ab  initio  patefecit.  Et  certe  non  parva  hinc  confirmatio  accedit,  quod  vetustas  doctrinae  nobis  constat,  quae  per  tot  saecula  inter  fideles  continuata  ost.  Non  quod  sola  ad  fidei  certitudinem  sufficiat  antiquitas  (quia  ex  opposito  gentibus  promptum  fuisset  obiicere  non  minus  vetustas  suas  esse  superstitiones)  sed  quum  ab  initio  abunde  sancita  fuisset  legis  autoritas,  et  testatus  fuisset  Deus  a  se  esse  profectam,  accessit  ex  longo  usu  non  parva  confirmatio,  quum  scirent  posteri  traditam  sibi  fuisse  a  maioribus  religionis  formam,  quae  abiici  non  poterat  sine  turpi  defectionis  nota.  Tali  igitur  exordio  et  progressu  dubitatio  omnis  facile  tollitur.  Una  vero  et  eadem  nobis  hodie  fides  cum  patribus,  quum  eundem  nobiscum  Deum,  patrem  Domini  nostri  Iesu  Christi  agnoverint.  Idem  enim  sermo,  eadem  promissa,  idem  finis,  piis  omnibus  proposita  sunt.  Quod  dicit,  ex  fundamentis  terrae,  synecdochica  est  loquutio:  pars  enim  mundi  pro  toto  accipitur.  Deus  autem  hunc  mundum  veluti  speculum  proposuit  hominibus,  ut  ex  eius  aspectu  maiestatem  ipsius  agnoscerent:  ut  sit  viva  imago  rerum  invisibilium,  sicuti  fusius  disserit  Paulus  primo  ad  Rom.  cap.  (v.  20).  Excusatione  igitur  caret  eorum  ignorantia:  nec  enim  sibi  incognitum  fuisse  Deum  causari  possunt,  qui  se  tot  modis  patefecit.  Et  certe  magis  arrogantia  et  fastu  quam  ignorantia  peccant  homines.  Despiciunt  enim  Deum  sese  palam  offerentem  ac  plane  loquentem,  in  creaturis  rebusque  vanissimis  occupantur.  An  vero  talis  contemptus  excusationem  meretur?  an  non  digni  sunt  qui  excaecentur,  atque  Dei  loco  figmenta  sua  adorent  :  sicuti  fere  omnibus  videmus  accidisse?  Iusta  profecto  et  digna  tanto  fastu  haec  poena  est.  Quod  si  huic  notioni,  qua  per  creaturas  imbuimur,  accedat  etiam  doctrina  verbi,  multo  minus  excusandi  sumus.  Utrumque  igitur  coniunxit  Isaias,  ut  bis  damnandos  esse  Iudaeos  ostenderet,  nisi  de  potentia  Dei  et  bonitate  edocti  confiderent.  22.  (Is  sedet.)  Persequitur  idem  argumentum,  quamvis  ratione  dissimili,  magnificentiam  Dei  atque