51:180  quominus  plane  caperent.  Quin  etiam,  accepto  illo  mandato,  Ite,  praedicate  omni  creaturae  (Marc.16,15):  item,  Eritis  mihi  testes  a  Samaria  usque  ad  ultimas  nationes:  gentium  vocationem  deinde  horrent  ac  refugiunt  non  secus  ac  portentum.  Modus  enim  illis  erat  incognitus.  Priusquam  in  rem  praesentem  ventum  esset,  obscura  tantum  et  confusa  apprehensione  excipiebant  Christi  verba.  Habebant  enim  in  caeremoniis  tanquam  velum  aliquod  oculis  suis  oppositum.  Unde  nihil  est  absurdi,  si  mysterium  hoc  vocet  Paulus  et  absconditum  fuisse  dicat  :  quia  caeremoniarum  abrogatio,  quae  aditus  erat,  nesciebatur.  5.  Nunc  autem  revelatum.  Ne  arrogantiae  imputaretur,  quod  se  scire  iactabat  quae  ignoraverant  omnes  patriarchae,  prophetae  et  sancti  reges:  primum  communem  aliis  secum  esse  notitiam  hanc  admonet,  ac  praecipuos  ecclesiae  doctores  sibi  socios  facit:  deinde  refert  hoc  acceptum  spiritui  sancto,  cuius  in  potestate  est,  quantum  cuique  voluerit,  impertiri.  Neque  enim  alia  est  sciendi  mensura,  nisi  quam  nobis  ipse  terminat.  Tribus  vocabulis  exprimit,  gentes  in  Dei  populum  fuisse  cooptatas,  ut  melius  ostendat  qua  conditione  debuerit  hoc  fieri:  nempe  dum  indifferenter  aequantur  Iudaeis,  ut  unum  corpus  efficiant.  Ac  ne  rei  novitas  quempiam  offendat,  dicit  hoc  fieri  oportuisse  per  evangelium,  cuius  certe  tunc  nova  erat  et  prius  inaudita  praedicatio:  quam  tamen.  e  coelo  esse,  confessum  erat  inter  omnes  pios.  Quid  igitur  mirum  si  Deus,  orbem  renovando,  insolitam  rationem  teneat?  1.  Cuius  factus  sum  minister,  secundum  donum  gratiae  Dei  quod  mihi  datum  est  secundum  efficaciam  potentiae  eius.  8.  Mihi  omnium  sanctorum  minimo  data  est  gratia  haec,  ut  evangelizem  in  gentibus  impervestigabiles  divitias  Christi:  9.  et  omnibus  conspicuum  faciam,  quae  sit  communio  mysterii  quod  absconditum  fuit  a  saeculis  in  Deo,  qui  omnia  creavit  per  Iesum  Christum:  10.  ut  nunc  patefieret  principatibus  et  potestatibus  in  coelestibus  per  ecclesiam  varie  multiplex  sapientia  Dei,  ll.  secundum  propositum  aeternum,  quod  statuit  in  Christo  Iesu  Domino  nostro,  12.  per  quem  habemus  audaciam  et  aditum  in  fiducia,  per  fidem  eius.  13.  Quare  peto  ne  deficiatis  in  afflictionibus  meis  pro  vobis,  quae  est  gloria  vestra.  17.  Cuius  factus  sum.  Quia  evangelium  instrumentum  esse  docuerat  communicandae  gentibus  gratiae,  nunc  sibi  munus  hoc  fuisse  mandatum  adiungit:  atque  ita  personae  suae  accommodat  quod  de  re  dixerat.  Ne  tamen  sibi  videatur  plus  tribuere  quam  oportet,  primo  donum  esse  praedicat  gratiae  Dei:  deinde  in  hoc  dono  praedicat  Dei  potentiam.  Ac  si  diceret,  Nolite  respicere  quid  sim  meritus,  quia  Dominus  ultro  mihi  sua  liberalitate  hoc  con-