51:165
165
CAPUT
IL
166
Notanda
etiam
repetitio
nominis
C
h
r
i
s
t
i
:
quia
nihil
gratiae
neque
amoris
a
Deo
sperari
vult,
nisi
ipso
intercedente.
8.
Gratia
enim
estis
salvati
per
fidem:
idque
non
ex
vobis.
Dei
donum
est.
9.
Non
ex
operibus:
ne
quis
glorietur.
10.
Ipsius
enim
opus
sumus?
creati
in
Christo
Iesu
ad
opera
bona,
quae
praeparavit
Deus,
ut
in
illis
ambulemus.
8.
Gratia
estis
salvati.
Est
quasi
conclusio
superiorum.
Ideo
enim
et
de
electione
et
de
vocatione
gratuita
disseruit,
ut
ad
hanc
summam
perveniret,
eos
sola
fide
salutem
consequutos
esse.
Primum
ergo
salutem
Ephesiorum
asserit
Dei
unius
esse
opus,
et
quidem
gratuitum.
Eos
vero
hanc
gratiam
fide
amplexos.
Hinc
enim
considerandus
est
Deus
:
inde
homines.
Deum
quidquam
nobis
debere
negat.
Est
igitur
mera
gratia,
non
merces
aut
retributio,
quod
salvat.
Nunc
quaeritur
quomodo
salutem
ex
manu
Dei
sibi
oblatam
percipiant
homines.
Respondet,
fide.
Hinc
concludit,
nihil
igitur
hic
esse
nostrum.
Nam
si
ex
parte
Dei
est
sola
gratia:
nos
autem
nihil
praeter
fidem
afferimus,
quae
nos
spoliat
omni
laude:
sequitur,
non
esse
ex
nobis.
Nonne
hoc
modo
et
liberum
arbitrium,
et
bonae
intentiones,
et
praeparationes
fictitiae,
et
merita,
et
satisfactiones
conticescant
oportet?
Nihil
est
enim
horum
quod
non
partem
laudis
in
salute
hominum
sibi
vendicet.
Ita
non
esset
in
solidum
laus
gratiae,
ut
Paulus
docet.
Iam
quum
ex
parte
hominis
solum
recipiendae
salutis
modum
in
fide
constituat,
alia
media
reiicit,
quibus
niti
solent
homines.
Fides
porro
hominem
vacuum
Deo
adducit,
ut
Christi
bonis
impleatur.
Ideoque
addit
non
ex
vobis:
ut
nihil
sibi
arrogantes,
solum
agnoscant
Deum
salutis
suae
autorem.
Dei
donum
est.
Pro
eo
quod
dixerat,
salutem
eorum
esse
ex
gratia,
nunc
asserit
esse
donum
Dei
:
pro
eo
quod
dixerat,
non
ex
vobis,
nunc
dicit,
non
ex
operibus.
Proinde
videmus
ut
nihil
hominibus
reliquum
faciat
in
comparanda
salute.
Nam
hic
tribus
verbis
complectitur
quod
tam
longa
disputatione
agitat
in
Epistola
ad
Romanos,
item
etiam
ad
Galatas:
ex
sola
Dei
misericordia
provenire
nobis
iustitiam,
offerri
in
Christo,
idque
per
evangelium:
sola
fide,
citra
operum
meritum,
percipi.
Atque
ex
hoc
loco
promptum
est,
inane
illud
cavillum
refutare,
quo
Papistae
evadere
conantur,
Paulum
de
caeremoniis
loqui,
quum
absque
operibus
iustificari
nos
docet.
Certo
enim
certius
est,
non
hic
agi
de
una
operum
specie,
sed
totam
hominis
iustitiam,
quae
operibus
constat,
reiici.
Imo
totum
hominem,
et
quidquid
a
se
habet.
Notanda
enim
antithesis
Dei
et
hominis,
gratiae
et
operum.
Cur
opponeretur
Deus
homini,
si
de
solis
caeremoniis
esset
controversia?
Itaque
fateri
co-
|