51:160  Ne  quis  tamen  ita  accipiat  quasi  aliquid  desit  Christo  si  fuerit  a  nobis  separatus:  continuo  Paulus  addit,  ipsum  omnia  in  omnibus  implere.  Quod  ergo  vuit  impleri  et  perfectus  quodammodo  esse  in  nobis,  id  non  accidit  ex  defectu  vel  inopia:  quum  omnia  ipse  perficiat  tam  in  nobis  quam  in  creaturis  omnibus.  Ac  eo  maior  apparet  eius  bonitas,  quod  ex  nihilo  nos  esse  facit,  ut  sit  ipse  quoque  vicissim  in  nobis  ac  vivat.  Quamquam  vocem  omnia  resstringere  ad  circumstantiam  praesentis  loci  non  erit  absurdum.  Nam  utcunque  Christus  omnia  perficiat  nutu  virtuteque  sua:  tamen  specialiter  loquitur  hic  Paulus  de  spirituali  ecclesiae  gubernatione.  Nihil  quidem  impedit  quominus  de  universali  mundi  gubernatione  accipias  :  sed  probabile  est  ad  praesentem  circumstantiam  restringi.  CAPUT  u.  1.  Et  vos  quum  essetis  mortui  delictis  et  peccatis  vestris,  2.  in  quibus  aliquando  ambulastis  secundum  saeculum  mundi  huius,  secundum  principem  potestatis  aeris,  spiritus  scilicet  qui  nunc  operatur  in  filiis  inobedientiae,  3.  inter  quos  nos  quoque  omnes  aliquando  conversati  sumus  in  concupiscentiis  carnis  nostrae^  facientes  quae  carni  libebant  et  menti:  et  eramus  natura  filii  irae,  sicut  et  caeteri.  1.  Et  vos  quum  essetis.  Epexergasia  superiorum,  hoc  est  expositio  cum  illustratione.  Nam  quo  melius  Ephesiis  accommodet  generalem  illam  gratiae  praedicationem,  pristinum  illis  statum  in  memoriam  reducit.  Sunt  autem  duo  membra  huius  applicationis,  vos  quondam  eratis  perditi  :  nunc  Deus  vos  sua  gratia  ab  exitio  liberavit.  Sed  dum  in  utroque  membro  exaggerando  immoratur,  hyperbato  abscindit  orationem.  Caeterum  utcunque  verba  nonnihil  sint  perplexa,  sensus  tamen  clarus  est:  modo  ad  illas  duas  partes  referamus  quidquid  dicit.  Nunc  de  priore  videamus.  Dicit  mortuos  fuisse:  et  simul  exprimit  mortis  causam:  nempe  peccata.  Non  intelligit  solum  fuisse  in  mortis  periculo:  sed  realem  mortem  significat  ac  praesentem,  qua  iam  erant  oppressi.  Nam  quum  spiritualis  mors  nihil  aliud  sit,  quam  alienatio  animae  a  Deo:  omnes  mortui  nascimur,  et  mortui  vivimus,  donec  efficiamur  vitae  Christi  participes.  Unde  illud  Iohannis  (5,  28),  iam  venit  hora  ut  mortui  audiant  vocem  filii  Dei:  et  qui  audierint,  vivant.  Papistae,  qui  in  hoc  toti  incumbunt  ut  quovis  modo  extenuent  Dei  gratiam,  dicunt  nos  extra  Christum  esse  semimortuos.  Atqui  non  frustra  Dominus  ipse  et  deinde  apostolus  nos  penitus  excludunt  a  vita,  quamdiu  manemus  in  Adam:  nec  frustra  regenerationem  pronuntiant  esse  novam  animae  vitam,  qua  a  mor-