5:151
DE
CLEMENTIA
percussa
sint.
Idque
quia,
ut
ait
Paulus
Iurisconsultus
1.
I.
ff.
de
contrahent
empt.
:
Forma
publica
qua
signantur
.pecuniae,
facit
perpetuam
aestimationem.
Seneca
in
Medea:
Quam
levia
fuerint,
quamque
vulgaris
notae,
Quae
commodavi
scelera.
iaeneca
libro
XIX.
Epistol.
:
Unicuique
nostrum
paedagogum
dari
deum,
[pag.
145]
non
quidem
ordinarium,
sed
hunc
inferioris
notae.
Ut
rarOj
invitus]
Hunc
locum
aliter
legi
in
vetustissimo
codice
adnotavit
Erasmus,
non
tamen
sine
mendo,
ut
ipse
arbitratur,
et
ego
quoque
existimo.
Debet
enim
esse
oratio
defectiva,
in
qua
subaudiatur
verbum
principale:
hoc
sensu,
ut
raro,
invitus,
cum
magna
cunctatione,
cum
magnis
dilationibus
subscribas
in
poenas
et
supplicia.
Sic
enim
fiet
iudicium,
quod
nunc
est
natura
et
impetus.
CAPUT
m.
Et
ne
forte
decipiat
nos
speciosum
clementiae
nomen
aliquando,
et
in
contrarium
aliquando
abducat,
videamus
quid
sit
clementia,
qualisque
sit,
et
quos
fines
Jiadeat.
Clementia
est
temperantia
animi
in
potestate
ulciscendi:
vel
lenitas
superioris
adversus
inferiorem,
in
constituendis
poenis.
Plura
proponere
est
tutius,
ne
una
definitio
parum
rem
comprehendat,
et,
ut
ita
dicam,
formula
excidat.
Itaque
dici
potest
et
inclinatio
animi
ad
lenitatem
in
poena
exigenda.
Illa
finitio
contradictiones
inveniet,
quamvis
maxime
ad
verum
accedat.
Si
dixerimus
clementiam
esse
moderationem,
aliquid
ex
merita
ac
debita
poena
remittentem:
reclamabitur,
nullam
virtutem
cuiquam
minus
debito
facere.
Atqui
hoc
omnes
intelligunt,
clementiam
esse,
quae
se
flectit
citra
id
quod
merito
constitui
potest.
Huic
contrariam
imperiti
putant
severitatem
:
sed
nulla
virtus
virtuti
contraria
ess.
Hoc
capite
nihil
aliud
agit,
quam
ut
ponat
certam
definitionem
clementiae:
quod
se
facturum
secundo
loco
promiserat
in
divisione
totius
operis,
ubi
admonuimus
alio
eum
prosequi
ordine,
quam
proponeret.
Id
quam
verum
sit,
nunc
lectoribus
aestimare
promptum
fuerit.
Quanquam
hoc
etiam
magis
usu
receptum
est,
non
ut
secundo
loco
res
definiatur,
sed
ut
omnis
disputatio
habeat
a
definitione
exordium.
Cur
aliter
Senecae
visum
fuerit,
mihi
non
constat.
Speciosum
clementiae
nomen]
Quod
scilicet
praetenditur
in
vitiis
virtutes
imitantibus,
ut
"in
misericordia.
Speciosum
autem
nomen
eleganter
dixit,
pro
colorato
et
fallaci
praetextu.
Ovidius
Metamorphoseon
VII.:
Speciosaque
nomina
culpae
Imponis
Medea
tuae.
Cornelius
Tacitus
libro
XX.:
Caeterum
libertas,
et
|