24:15
15
COMMENTARIUS
IN
EXODI
CAP.
I.
16
erat,
ut
innoxiis
hominibus,
quibus
concessa
fuerat
libera
habitatio,
nova
tributa
imponerent.
Erat
enim
primo
loco
considerandum
qua
lege
fuissent
admissi.
Fuit
igitur
iam
per
se
iniqua
exactio,
qua
violavit
Pharao
datam
fidem,
sed
in
fine
gravius
peccatum,
quod
lucrum
non
simpliciter
quaesivit,
sed
voluit
affligere
onerum
gravitate
miserum
populum.
Nec
vero
ad
pendendum
modo
tributum
coacti
sunt
Israelitae,
sed
ad
serviles
operas,
ut
continuo
post
addit
Moses.
Quantum
ad
duas
urbes
spectat,
quo
sensu
vocentur
Miscenoth,
dubium
est.
Accipitur
hoc
nomen
interdum
pro
cellis
et
horreis,
vel
reconditoriis
omnium
rerum
quae
ad
annonam
necessariae
sunt:
verum
quia
aliquando
munitiones
quoque
significat,
non
male
conveniet
sensus:
claustra
suis
manibus
exstruere
iussos
esse,
quae
eos
arcerent
ab
exitu.
Nam
Rhameses
fuisse
in
illa
parte
regionis
sitam
constat
ex
pluribus
locis,
et
postea
videbimus
filios
Israel
ex
Rhameses
profectos
esse
(Gen.
47,
l
l
.
Exod.
12,
37.
Num.
33,
3).
12.
Quo
autem
magis
premebant
eum,
magis
crescebat
et
augebatur:
et
anxietate
constricti
sunt
propter
filios
Israel.
13.
Itaque
adegerunt
in
servitutem
filios
Israel
cum
saevitia.
14.
Proinde
amara
illis
fuit
vita
ipsorum
in
servitute
dura,
in
caemento,
in
lateribus,
et
in
omni
opere
agresti:
quia
servitium
omne
eorum
quo
serviebant
illis,
erat
cum
saevitia.
12.
Quo
autem
magis.
Conflictum
narrat
Moses
inter
Dei
gratiam
et
crudelitatem
regis
Aegyptii.
Quum
ergo
tyrannice
vexarentur
miseri
Israelitae,
Deum
illis
opitulatum
fuisse
dicit,
et
quidem
ita
potenter
ut
praevaluerit
eius
auxilium.
Ita
frustratus
est
improbum
illud
et
fraudulentum
consilium:
quod
de
ecclesia
delenda
inter
se
Aegyptii
ceperant.
Unde
et
spes
nobis
concipienda
est,
quidquid
in
nos
moliantur
impii,
fore
irritum,
quia
superior
et
victrix
erit
Dei
manus.
Sed
nobis
patienter
ferendae
sunt
afflictiones,
quia
Deus
nos
contra
pondus
nobis
impositum
vult
eniti
et
assurgere.
Quia
vero
proprium
Dei
munus
est
se
opponere
iniustis
consiliis,
ut
successu
careant,
discamus
ab
omni
fraude
et
violentia
nos
abstinere,
ne
Deum
quasi
data
opera
provocemus.
Sed
hic
locus
praecipue
ad
piorum
consolationem
valet,
ut
aequiore
animo
ad
crucis
tolerantiam
sint
parati:
quia
instructus
est
Deus
ad
ferendas
suppetias,
quibus
impiorum
furorem
demum
cedere
necesse
erit.
Quod
dixit
secunda
parte
versus,
anxios
fuisse
Aegyptios,
significat
magis
sollicitos
luisse,
quum
nihil
se
proficere
viderent,
quia
inopinata
multiplicatio
maius
discrimen
minitabatur.
Nam
quum
eos
prius
metuerent
quibus
nihil
fecerant
iniuriae,
non
mirum
est
eos
trepidare
ne
lacessiti
vicem
rependant.
Atque
hinc
utilis
colligitur
doctrina,
dum
per
horrenda
maleficia
|