5:140
tes
populique,
et
quoruin
erat
malum,
et
ii
quibus
imminebat,
exscindere
aggressi
sunt.
Aliquando
sua
praesidia
in
ipsos
consurrexerunt,
perfidiamque,
et
impietatem,
et
feritatem,
et
quidquid
ab
illis
didicerant,
in
ipsos
exercuerunt.
Quid
enim
potest
ab
eo
quisquam
sperare,
quem
malum
docuit?
Non
diu
apparet
nequitia,
nec
quantum
videtur
peccat
Sed
puta
tutam
esse
crudelitatem,
quale
eius
regnum
est?
Non
aliud
quam
captarum
urbium
forma,
et
terribiles
facies
publici
metus.
Omnia
moesta,
trepida,
et
confusa.
Voluptates
ipsae
timentur,
non
convivia
secura
ineunt,
in
quibus
lingua
sollicite
etiam
ebriis
custodienda
est.
Non
spectacula,
ex
quibus
materia
criminis
ac
periculi
quaeritur.
Apparentur
licet,
inquit,
magna
impensa,
et
regiis
opibus,
et
artificum
exquisitis
nominibus:
quem
tamen
e
ludo
in
carcerem
ire
iuvet?
Quod
istud,
dii
boni,
malum
est?
occidere,
saevire,
delectari
sono
catenarum,
et
civium
capita
decidere?
quocunque
ventum
est,
multum
sanguinis
fundere?
aspectu
suo
terrere
ac
fugare?
Quae
alia
vita
esset,
si
leones
ursique
regnarent?
si
serpentibus
in
nos,
ac
noxiosissimo
cuique
animali
daretur
potestas?
Illa
rationis
expertia,
et
a
nobis
immanitatis
crimine
damnata,
abstinent
suis,
et
tuta
est
inter
feras
similitudo
morum.
Apud
homines
tamen
nec
a
necessariis
quidem
rabies
temperat
sibi:
sed
externa
suaque
in
aequo
habet,
quo
possit
exercitatior
a
singulorum
deinde
caedibus,
in
exitia
gentium
serpere:
et
iniicere
tectis
ignem,
aratrumque
vetustis
urbibus
inducere,
potentiam
putat
:
et
unum
occidi
aut
alterum,
parum
imperatorium
credit.
Nisi
eodem
tempore
grex
miserorum
subiectus
stetit,
crudelitatem
suam
in
ordinem
coactam
putat.
Felicitas
illa,
multis
salutem
dare,
et
ad
vitam
ab
[pag.
134]
ipsa
morte
revocare,
et
mereri
clementia
civicam.
Nullum
ornamentum
principis
fastigio
dignius
pulchriusque
est,
quam
illa
corona
ob
cives
servatos.
Non
hostilia
arma
detracta
victis,
non
currus
barbarorum
sanguine
cruenti,
non
parta
bello
spolia.
Haec
divina
potentia
est,
gregatim
ac
publice
servare:
multos
autem
occidere,
et
indiscrete,
incendii
ac
ruinae
potentia
est.
Hoc
toto
capite
partim
colligit
quam
sit
periculosum
exercere
crudelitatem
et
saevitiam,
cuius
tot
exsistant
vindices,
partim
etiam
si
maxime
tutum
sit,
ostendit
ita
foedam
et
horribilem
per
se
crudelitatis
faciem,
ut
hac
sola
ratione
exseqrabilis
esse
possit.
Demum
explicat
quam
longe
abesse
debeat
a
principe
immanis
hic
affectus:
ruinae
et
incendii
potentiam
esse,
perdere:
principis
maiestatem
constare
salutem
gregatim
ac
publice
dando.
Crudelitatem
privatorum]
Argumentum
a
minori.
Si
enim
servi,
qui
ita
proiecto
sunt
animo,
ut
nihil
egregium
audeant,
ulti
sunt
privatorum
crudelitatem,
qui
non
tam
longe
lateque
saeviunt
quam
principes,
idque
sub
certo
mortis
periculo:
cur
non
magis
liberi,
qui
ad
animosa
facinora
nati
sunt,
ulcis-
|