5:133  LIBER  I.  CAPUT  XXI.  XXII.  XXIII  tur,  quum  poena  unius  metus  est  multorum,  ut  loquuntur  Gratian.  et  Valen.  aa.  in  1.  I.  O.  ad  L  Iul.  repe.  quam  ob  causam  et  poenae  interdum  plus  solito  exacerbantur,  ait  Claud.  1.  aut  facta  ff.  de  poenis.  Plutarchus  de  sera  numinis  vindicta:  Scelestorum  supplicia  ideo  manifeste  cunctis  ostenduntur,  quoniam  vindictae  cum  ratione  inflictae  officium  est,  alios  per  aliorum  animadversiones  compescere  et  cohibere.  Cicero  ad  Brutum:  Neque  tam  ulciscendi  causa,  quam  ut  et  in  praesens  sceleratos  cives  timore  ab  impugnanda  patria  deterrerem,  et  in  posterum  documentum  statuerem,  ne  quis  talem  amentiam  vellet  imitari.  Cicero  Offic.  L:  Ac  nescio  an  satis  sit  eum  qui  deliquit,  facti  sui  poenitere,  ut  caeteri  sint  ad  peccandum  tardiores.  Aut  sublatis  malis  securiores']  Haec  pars  praetermissa  a  Platone,  ad  quam  tamen  respexit  Ulp.  iurisc,  tit.  de  offic,  praesid.  Congruit,  inquit,  bono  et  gravi  praesidi  curare  ut  pacata  et  quieta  provincia  sit  quam  regit:  quod  non  difficile  obtinebit,  si  sollicite  agat  [pag  126]  ut  malis  hominibus  provincia  careat,  eosque  conquirat.  Ipsos  facilius  emendabis']  Quantum  ad  castigationem  eius  in  quem  animadvertitur,  ostendit  plus  profici  mansuetudine  et  clementia,  quam  extrema  severitate.  Impunitatis  genus  est]  Istud  innuit  Q.  Curtius  libro  V.:  Nec  mirari  hominem  mercede  conductum  omnia  habere  venalia,  sine  pignore,  sine  lare,  terrarum  orbis  exsulem,  ancipitem  hostem,  ad  nutum  licentium  circumferri.  Civitatis  autem  mores]  Quantum  ad  exemplum.  iacit  enim  consuetudinem]  Sententia  est  quae  potest  in  utramque  partem  usurpari.  Quomodo  enim  multitudo  peccantium  consuetudinem  peccandi  facit,  nisi  quod,  ut  ait  Cicero  Epist.  IV.:  Quod  exemplo  fit,  id  etiam  fieri  iure  putant?  Quod  si  in  aliquem  prius  animadversum  foret,  minime  exemplorum  usu  culpam  tuerentur,  inquit  Demosthenes.  In  eundem  sensum  Cyprianus  in  epistola  ad  Donatum:  Nullus  de  legibus  metus  est,  de  quaestore,  de  iudice,  pavor  nullus.  Quod  potest  redimi,  non  timetur.  Esse  iam  inter  nocentes  innoxium,  crimen  est.  Malos  quisquis  non  imitatur,  offendit.  Consensere  iura  peccatis,  et  coepit  esse  licitum,  quod  publicum  est.  Lucanus  libro  V.  :  Quidquid  multis  peccatur,  inultum  est.  Et  Iuvenalis  Satyra  II.  :  Faciunt  hi  plura:  sed  illos  Defendit  numerus.  Trahit  autem  argumentum  in  aliam  partem  Seneca,  quod  tum  demum  appareat  quantus  sit  delinquentium  numerus,  quum  tam  multi  delinquentes  puniuntur.  Constituit  bonos  mores]  Quippe  infidelis  recti  magister  est  metus,  inquit  Plinius  in  Panegyrico,  quod