5:128
de
alieno
liberalis
est,
sed
ille
qui,
quod
alteri
donat,
sibi
detrahit:
ita
clementem
vocabo
non
in
alieno
dolore
facilem,
sed
eum
qui
quum
s
Uis
stimulis
exagitetur,
non
prosilit,
qui
intelligit
magni
animi
esse,
iniurias
in
summa
potentia
pati,
nec
quidquam
esse,
gloriosius
principe
impune
laeso.
Partitio
haec
multam
addit
perspicuitatem
orationi,
et
maiorem
adderet,
si
totius
operis
summam
complecteretur.
Poterant
enim
sub
haec
membra
convenire
quae
toto
opere
disputata
sunt.
Quanquam
non
improbanda
est
Senecae
dispositio:
qui
primum
ae
re
in
genere
disseruit,
nunc
in
formam
partitionis,
quae
sparsim
dicta
sunt,
digerit
et
colligit.
Nunc
compendio
explicemus
partitionem.
Sic
dilemmate
colligit:
his
duabus
causis
princeps
punit,
aut
ut
iniuriam
suam
ulciscatur,
aut
alienam.
Quantum
a(J
primum
membrum
attinet,
hoc
illi
praestare
potest
vindicta:
aut
solatium
illi
affert
acceptae
iniuriae,
aut
in
reliquum
securitatem.
Neutrum
in
principem
cadere
debet.
Non
igitur
licite
punit,
ut
se
vindicet.
Minor
probatur
his
rationibus,
quod
principis
fortuna
maior
est,
quam
ut
tali
solatio
egeat,
vis
manifestior,
quam
ut
inde
opinionem
sibi
virium
quaerat,
et
similibus.
De
altero
membro:
vindicantur
aliorum
offensae,
aut
ut
qui
intulit
iniuriam
poena
emendetur,
aut
ut
alii
exemplo
deterreantur,
aut
sublatis
malis
securiores
boni
vivant.
Haec
tria
melius
praestantur
leviori
poena,
quam
graviori,
[pag.
121]
igitur
est
summo
iure
decedendum.
Deinde
singula
per
partes
exsequitur.
Difficilius
est
moderari]
Quia
tunc
princeps
non
se
principem
reputat,
sed
quasi
res
sit
cum
hoste
capitali,
quidquid
potest
excogitare
dolor,
machinatur.
Supervacuum
est
hoc
loco]
Παράληψις,
seu
praeteritio,
ubi
quasi
praetermittentes
quaedam,
nihilominus
dicimus,
ut
hic
se
reticere
fingit
officia
iustitiae,
quod
ad
rem
praesentem
non
faciant:
sed
tamen
interim
iudicem
'
admonet,
ut
eorum
rationem
habeat.
Ne
facile
credas]
Quod
fere
ita
comparatum
est,
ut
aures
quae
sunt
delatoribus
patulae,
clausae
sint
veritati.
Cur
autem
princeps
accusatori
credat,
cuius
non
conscientia,
quemadmodum
ait
Celsus,
sed
victoria
est
praemium?
Praeclare
ergo
Iulianus,
qui
Cephidio
accusatori
dicenti,
Non
poterit
nocens
quis
esse
usquam,
si
negare
suffecerit,
respondit:
Et
quis
innocens
esse
poterit,
si
accusasse
sufficiet?
autor
Ammianus
Marcellinus
lib.
XVIII.
Et
Mimus
Publii:
Difficilem
oportet
aurem
habere
ad
crimina.
Ut
verum
excutiat]
Nihil
coniecturis
aut
suspicionibus
tribuat,
non
litigantium
verbis
fidem
arroget,
sed
manifestis
probationibus
veritatem
eliciat.
Hanc
sententiam
eleganti
carmine
complexus
est
Phocylides
poeta
graecus:
Μηδὲ
δίκην
δικάσῃς
πρὶν
ἀμφοῖν
μῠθον
ἀκούσῃς.
Innocentiae
faveat]
Semper
innocentem
habeat,
quem
manifeste
nocentem
non
deprehenderit,
promp-
|