5:127
DE
CLEMENTIA
multis
custodibus
opus
erit,
ubi
te
semel
ad
meas
capsas
admisero?
qui
non
solum
ne
quid
enuncies,
sed
etiam
ne
quid
auferas,
custodiendus
sis?
Erant
et
custodes,
qui
iudicibus
et
quaestori
apponebantur,
quum
sententiae
tabellares
in
urnam
coniiciebantur,
quantum
possum
colligere
ex
loco
Paediani.
Singuli,
inquit,
iudices
sententiam
de
tabula
pronunciabant
in
levioribus
causis,
et
ob
id
ipsum
neque
nota,
neque
custode
opus
fuit.
Possumus
et
custodes
appellare
autore
Budaeo,
quos
Graeci
ἀντιγραφεῖς
vocant,
id
est,
antigrapharios,
seu
contrarotulatores.
Quae
omnia
significata
in
idem
recidunt.
Maximum
ita
iuberi]
His
etiam
cognominibus
adulabantur
suis
Caesaribus
Romani,
in
exemplum
sui
Iovis,
cui
antiquitus
indiderant
haec
cognomina.
Cicero
libro
II.
de
Natura
deorum,
Iovem
a
maioribus
optimum
maximum
dictum
tradit,
quia
maius
est
et
gratius
prodesse
omnibus,
quam
opes
maximas
habere.
Idem
in
oratione
pro
Domo
sua
:
Quocirca
te,
Capitoline,
quem
propter
beneficia
populus
romanus
optimum,
propter
vim
maximum
nominavit.
Plinius
in
Panegyrico:
Iam
quid
tam
civile,
tam
senatorium
quam
illud
additum
a
nobis
optimi
cognomen?
iustisne
de
causis
senatus
populusque
romanus
optimi
tibi
cognomen
adiecit?
Paratum
id
quidem,
et
in
medio
positum,
novum
tamen.
Scias
neminem
ante
meruisse,
quod
non
erat
excogitandum,
si
quis
meruisset.
An
satius
fuit
felicem
vocare?
quod
non
moribus,
sed
fortunae
datum
est?
Satius
magnum,
cui
plus
invidiae,
quam
pulchritudinis
inest?
Ille
parens
hominum
deorumque,
optimi
prius,
deinde
maximi
nomine
colitur.
Quo
praeclarior
laus
tua,
quem
non
minus
constat
optimum
esse,
quam
maximum.
.Suetonius
in
Caligula:
Compluribus
cognominibus
assumptis.
Nam
et
pius,
et
castrorum
filius,
et
pater
exercituum,
et
optimus
maximus
Caesar
vocabatur.
Vide
ut
inter
se
dissideant
Tranquillus
et
Plinius
quorum
alter
primo
Traiano
attributum
optimi
cognomen
affirmat,
alter
etiam
Caligulae
delatum
tradit,
qui
multo
ante
Traianum
imperavit.
[pag.
120]
CAPUT
XX.
Duabus
de
causis
punire
princeps
solet,
si
aut
se
vindicat,
aut
alium.
Prius
de
ipsa
parte
disseram,
quae
ipsum
contingit.
Difficilius
est
enim
moderari
ubi
dolori
debetur
ultio,
quam
ubi
exemplo.
Supervacuum
est
hoc
loco
admonere,
ne
facile
credat,
ut
verum
excutiat,
ut
innocentiae
faveat,
ut
appareat
non
minus
rem
agi
rei
periclitantis,
quam
iudicis.
Hoc
autem
ad
iustitiam,
non
ad
clementiam
pertinet.
Nunc
illum
hortamur,
ut
manifeste
laesus
animum
in
potestate
habeat,
et
poenam,
si
tuo
poterit,
donet:
sin
minus,
temperet,
longeque
sit
in
suis,
quam
in
alienis
exorabilior
iniuriis.
Nam
quemadmodum
non
est
magni
animi
qui
|