5:119  DE  CLEMENTIA  hibendus  est.  JSsam,  ut  statim  idem  subdit,  castigandi  caedendique  [pag.  l  l  l  ]  semper  iure  sunt  servi:  neque  ita  monendi  ut  liberi,  ne  molliores  fiant;  alloquutio  omnis  ad  servos,  quodammodo  imperium  sit,  etc.  Aequi  bonique  natura]  Satis  ostendit  Budaeus  in  suis  annotationibus,  quid  esset  aequum  et  bonum,  quod  iuri  summo  seu  rigori  iuris  opponitur.  Nam  quum  ius  omnia  recta  et  inflexibilia  exigat,  aequitas  de  iure  aliquid  remittit.  Haec  Graecis  ἐπιείκεια,  illud  τὸ  κατὰ  τὸν  νόμον  δίκαιον  dicitur.  Sensus  est  igitur,  dominos  non  respicere  quantum  suo  iure  in  servos  possint,  sed  quadam  aequitatis  norma  temperare  imperium.  Quae  parcere  etiam  captivis]  Eadem  etiam  aequitas  bello  devictos  et  captivos  conservari  iubet.  Nam  si  iure  summo  agatur,  praesertim  in  medio  belli  tumultu,  non  est  nec  misericordiae  nec  mansuetudini  locus:  atque  ut  loquitur  Pyrrhus  apud  Senecam  in  Troade:  Lex  nulla  capto  parcit,  aut  poenam  impedit.  Aequius  respondet  Agamemnon:  Quod  non  vetat  lex,  hoc  vetat  fieri  pudor.  Cicero  Offic.  L:  Parta  autem  victoria  conservandi  sunt  ii,  qui  non  crudeles  in  bello  nec  immanes  fuerunt.  Horatius  L  Epistolarum:  Vendere  qtiurn  possis  captivum,  occidere  noli:  Serviet  utiliter,  seu  pascat  durus,  aretque.  Hinc  Vergilius  Aeneidos  VI.:  Tu  regere  imperio  populos,  Romane,  memento.  Hae  tibi  erunt  artes,  pacisque  imponere  morem,  Parcere  subiectis  et  debellare  superbos.  Et  Alexander  libro  IV.  Curtii  :  Et  vincere,  et  consulere  victis  scio.  Liberis,  ingenuis,  Jionestis]  Qui  serviles  contumelias,  et  sordida  obsequia  pati  non  possunt.  Unde  Hermolaus  ad  Alexandrum  libro  VI.  Curtii:  Occidendi  te  consilium  inivimus,  quia  non  ut  ingenuis  imperare  coepisti,  sed  quasi  in  mancipia  dominaris.  Liberis  dixit,  et  ingenuis,  quia  haec  inter  se  differunt.  Liberi  enim  aliquando  fiunt,  ingenui  semper  nascuntur.  Vide  Iurisconsultos.  Servis  ad  statuam]  Servi  enim,  si  premerentur  intolerabili  dominorum  saevitia,  ad  Caesarum  statuas  confugiebant:  et  si  quidem  iusta  causa  implorabant  opem,  eximebantur  prioris  domini  potestati.  짠.  sed  et  maior,  de  iis  qui  sunt  sui  vel  alieni  iuris,  lib.  L  Instit.  Antoninus  consultus  a  quibusdam  praesidibus  provinciarum,  de  iis  servis  qui  ad  aedem  sacram,  vel  ad  statuas  principum  confugiunt,  praecepit  ut  si  videatur  intolerabilis  saevitia  dominorum,  cogantur  servos  suos  bonis  conditionibus  vendere.  In  eandem  sententiam  est  constitutio  Valer.  Theod,  et  Arcad.  aaa.  lib.  I.  C.  Tranquillus  in  Tiberio:  Paulatim  hoc  genus  calumniae  eo  processit,  ut  haec  quoque  capitalia  essent,  circa  Augusti  simulacrum  servum