5:117  LIBER  L  CAPUT  XVI.  XVII.  XVIII.  Tardiora  agentes  iumenta']  Nempe  asinos  et  boves:  quamvis  lios  sub  iumentorum  nomine  contineri  non  putaverit  Ulpianus  iurisconsultus.  Sed  si  etymologiam  respicias,,  nihil  prohibet  quin  iumenta  recte  dici  possint,  sive  a  iugando,  ut  voluit  Varro,  seu  a  iuvando,  ut  alii  grammatici  docent,  nomen  deductum  sit.  Detrectare]  In  aliis  exemplaribus  legitur  detractare.  Utraque  lectio  recipi  potest.  Nam  quamvis  detrectare  frequentius  sit  in  ista  significatione,  hoc  tamen  etiam  reperitur.  Vergiiius  Georg.  III.  :  Aut  iuga  detractans  interdum  quae  optima  cornu.  Curtius  libro  IX.:  Nihil  quod  imperaret  detractans,  biduum  apud  eum  substitit.  [pag.  109]  CAPUT  XVII.  Nullum  animal  morosius  est,  nullum  maiore  arte  tractandum,  quam  homo,  nulli  magis  parcendum.  Quid  enim  stultius,  quam  in  iumentis  quidem  et  canibus  erubescere,  iram  exercere,  pessima  autem  conditione  hominem  esse?  Morbis  medemur,  nec  irascimur.  Atqui  et  hic  morbus  est  animi,  mollem  medicinam  desiderat,  ipsumque  medentem  minime  infestum  aegro.  Mali  medici  est  desperare  ne  curet.  Idem  in  his  quorum  animus  affectus  est,  facere  debebit  cui  tradita  salus  omnium  est:  non  cito  spem  proiicere,  nec  mortifera  signa  pronunciare.  Luctetur  cum  vitiis,  resistat,  aliis  morbum  suum  exprobret,  quosdam  morbi  curatione  decipiat,  citius  meliusque  sanaturus  remediis  fallentibus.  Agat  princeps  curam  non  tantum  salutis,  sed  etiam  honestae  cicatricis.  Nulli  regi  gloria  est  ex  saeva  animadversione.  Quis  ei  tim  dubitat  posse?  At  contra  maxima,  si  vim  suam  continet,  si  multos  irae  alienae  eripit,  neminem  suae  impendit.  Nullum  animal]  Clausula,  qua  apte  superiora  clauderentur,  si  mox  sequerentur  ea  quae  de  servis  paulo  post  subiiciet.  Quum  enim  in  comparatione  animalium  diversi  generis  illud  conveniret,  nulli  magis  parcendum  quam  homini,  erat  et  illud  addendum,  etiam  inter  homines  nulli  magis  quam  libero.  Nunc  quaedam  admiscet  minime  loco  posita:  quae  si  in  alium  locum  distulisset,  optime  quadrarent.  Haec  ergo  accipiamus  quasi  dicta  sint  per  digressionem.  Morbis  medemur]  Quasi  diceret,  quum  princeps  alicui  poenam  infiigit,  non  aliam  causam  praetendit  nisi  quod  sic  corrigitur  hominum  pravitas,  qui  aliter  cohiberi  non  possunt:  quod  curatur  ulcus  publicum,  quod  membra  morbosa  abscinduntur,  ne  malum  in  totum  corpus  serpat.  Atqui  et  eam  rationem  sequuntur  medici.  Imo  verius  princeps  quidam  est  animi  medicus  :  quum  morbus  animi  sit  vitium.  Imitentur  ergo  principes  bonos  medicos,  qui  non  intemperanter