23:11  11  AB&UMENTUM  IN  GENESIN.  12  nostros  ad  coeli  terraeque  considerationem  applicantes,  inde  etiam  petamus  quae  aos  iu  vera  Dei  notitia  confirment.  Christus  enim  imago  est,  in  qua  non  modo  pectus  suum  nobis  Deus  conspicuum  reddit,  sed  manus  quoque  et  pedes.  Pectus  appello  arcanum  illum  amorem  quo  nos  in  Christo  complexus  est:  per  manus  autem  et  pedes,  quae  oculis  nostris  exposita  sunt  opera  intelligo.  A  Christo  simulatque  discessimus,  nihil  est  tam  crassum  vel  minutum,  in  quo  non  hallucinari  necesse  sit.  Et  sane  Moses,  quamvis  ui  hoc  libro  initium  faciat  a  mundi  creatione,  non  tamen  in  ea  nos  sistit.  Nam  haec  simul  coniungi  debent,  conditum  fuisse  mundum  a  Deo,  et  hominem,  postquam  luce  intelligentiae  donatus  erat,  et  tot  privilegiis  ornatus,  cecidisse  sua  culpa,  atque  ita  bonis  omnibus  quae  obtinuerat,  privatum  fuisse:  deinde  misericordia  Dei  in  vitam,  quam  perdiderat,  restitutum,  idque  Christi  benificio:  ut  semper  esset  aliquis  coetus  in  terra,  qui  in  spem  coelestis  vitae  adoptatus,  hac  fiducia  Deum  coleret.  Atque  huc  quoque  spectat  totius  historiae  contextus,  sic  a  Deo  servatum  fuisse  humanum  genus  ut  peculiarem  ecclesiae  suae  curam  egerit.  Hoc  enim  est  libri  argumentum,  postquam  conditus  fuit  mundus,  hominem  veluti  in  theatro  fuisse  collocatum,  qui  sursum  et  deorsum  mirifica  Dei  opera  conspiciens,  autorem  reverenter  adoraret.  Secundo,  omnia  in  usum  hominis  esse  destinata,  quo  magis  illi  obstrictus,  totum  se  in  eius  obsequium  addiceret  ac  dicaret.  Tertio,  intelligentia  et  ratione  fuisse  praeditum,  ut  a  brutis  animalibus  discretus  potiorem  vitam  meditaretur:  imo  ut  ad  Deum  recta  tenderet,  cuius  insculptam  imaginem  gerebat.  Postea  sequitur  lapsus  Adae,  quo  se  a  Deo  alienavit:  unde  factum  est  ut  omni  rectitudine  privatus  fuerit.  Ita  Moses  hominem  omnis  boni  vacuum,  mente  caecum,  corde  perversum,  omni  parte  vitiatum,  sub  mortis  aeternae  reatu  constituit:  sed  mox  addit  instaurationis  historiam,  ubi  Christus  cum  redemptionis  beneficio  affulget.  Hinc  continua  serie  quum  singularem  Dei  providentiam  in  regenda  tuendaque  ecclesia  prosequitur,  tum  verum  Dei  cultum  nobis  commendat:  ubi  sita  sit  hominum  salus  praescribit,  et  patrum  exemplis  ad  infractam  crucis  tolerantiam  hortatur.  Quisquis  ergo  in  hoc  libro  rite  proficere  cupit,  mentem  suam  ad  haec  capita  referat.  Praesertim  vero  observet,  postquam  exitiali  suo  casu  se  et  omnes  posteros  Adam  perdidit,  hoc  salutis  nostrae  fundamentum,  hanc  esse  ecclesiae  originem,  quod  ex  profundis  tenebris  eruti  mera  Dei  gratia  novam  vitam  obtinuimus:  patres  huius  vitae  (sicuti  per  verbum  illis  a  Deo  offerebatur)  fide  factos  esse  compotes:  verbum  porro  hoo  in  Christo  fuisse  fundatum:  iam  vero  eadem  salutis  promissione,  qua  initio  erectus  fuit  Adam,  pios  omnes  qui  postea  vixerunt  fuisse  sustentatos.  Itaque  perpetuam  ecclesiae  successionem  ex  hoc  fonte  fluxisse,  quod  sancti  patres  alii  post  alios  fide  amplexi  oblatam  sibi  promissionem  in  Dei  familiam  fuerunt  aggregati,  ut  communem  in  Christo  vitam  haberent.  Hoc  diligenter  notandum,  ut  sciamus  quaenam  sit  verae  ecclesiae  societas,  et  quae  fidei  communio  inter  Dei  filios.  Quum  Moses  Israelitis  ordinatus  esset  doctor,  non  dubium  est  quin  proprie  eos  respexerit,  ut  agnoscerent  se  populum  esse  a  Deo  electum  et  cooptatum:  atque  huius  adoptionis  certitudinem  peterent  a  foedere  quod  Dominus  cum  patribus  illorum  pepigerat:  scirent  non  alium  esse  Deum,  non  aliam  esse  rectam  fidem.  Sed  hoc  quoque  idem  voluit  saeculis  omnibus  testatum,  quicunque  rite  colere  Deum  volunt,  et  censeri  ecclesiae  membra,  iis  non  aliam  vitam  tenendam  esse  quam  quae  hic  monstratur.  Porro  ut  hoc  fidei  principium  est,  scire  hunc  unum  esse  verum  Deum  quem  colimus:  ita  non  vulgaris  eius  est  confirmatio,  nos  esse  pratriarcharum  socios:  quia  sicuti  Christum,  quum  exhibitus  nondum  foret,  habuerunt  salutis  suae  pignus:  ita  Deum,  qui  se  iam  olim  ipsis  patefecit  retinemus.  Hinc  etiam  colligitur  discrimen  inter  purum  legitimumque  Dei  cultum  et  omnes  adulterinos,  qui  postea  Satanae  fraude  et  perversa  hominum  audacia  fabricati  sunt.  Ad  haec  consideranda  est  ecclesiae  gubernatio,  ut  statuat  lector  Deum  illius  perpetuum  fuisse  custodem  ac  praesidem  :  sic  tamen  ut  crucis  militia  eam  exercuerit.  Hic  vero  propria  ecclesiae  exercitia  se  proferunt:  imo  tanquam  in  speculo  nobis  stadium  ob  oculos  statuitur,  quo  nos  cum  sanctis  patribus  ad  beatae  immortalitatis  metam  eniti  decet.  Nunc  Mo  en  audiamus.